كليدواژه :
پساساختارگرايي , پسافمنيسم , سينماي ايران , مخالفپوشي
چكيده فارسي :
«مخالفپوشي»ـ به معناي پوشيدن لباس مردانه از سوي زنان، يا لباس زنانه از سوي مردان‌ـ از سالهاي ابتدايي اختراع سينما وارد روايتهاي سينمايي شد و همچنان نيز ادامه دارد. بر‌اساس آنچه تاكنون در مخالفپوشي مشاهده شده است، اين كار با هدف دستيابي به امتيازات جنسيت ديگر و خدمت به پيشبرد درام، طبق خواست فرد مخالف‌پوش، انجام ميپذيرد. در پژوهش حاضر، كاركرد مخالف پوشي در 18 فيلم سينماي ايران، از دهۀ 1330 تا كنون، بر‌اساس آراي پساساختارگراي فوكو و پسافمنيستي جوديت باتلر، كه در كتاب معضل جنسيت آنها را تشريح كرده، بررسي شده است. در چارچوب انديشۀ فوكو، جنسيت «برساختهاي فرهنگي» تلقي ميشود كه گفتمان حاكم آن را شكل مي‌دهد و با پايان‌يافتن اعتبار اين گفتمان، تعاريف آن نيز ميتواند تغيير كند. از سوي ديگر، باتلر (با تأييد نظر فوكو) جنسيت را نه يك ويژگي ذاتي، بلكه ايفاي نقشهايي ميداند كه گفتمان حاكم از هر جنس انتظار دارد. بر‌اساس يافتههاي بررسي پيش رو، مردپوشي زنان در فيلمهاي ايراني از سر درماندگي انجام ميگيرد و فقط در صورت رسوايي است كه راز از چهرۀ زن مردپوش برگرفته ميشود. حال آنكه زنپوشي، كه اغلب حربهاي سودجويانه است، در اولين فرصت رها ميشود و مرد زن‌پوش با بازگشتن به نقش مردانۀ خود، تقابل مرد/ زن را تحكيم ميكند. هشت فيلمي كه توجه اصلي اين پژوهش بر آنها متمركز است، آثاري هستند كه در آنها قهرمان يا ضدقهرمانِ اثر دست به مخالفپوشي زده است؛ حال آنكه 10 اثرِ ديگر، كه در آنها مخالفپوشي نقشي فرعي دارند، موردِ مطالعه قرار گرفتند تا شرايطِ قياس اين دو نگاهِ متفاوت به مخالفپوشي فراهم شود.
چكيده لاتين :
"Cross-dressing" defined as the concept of wearing female dresses by men, and male dresses by women, entered the plots of movies from the early ages of the emergence of cinema, and has still survived. The reason for cross-dressing, according to what has already been witnessed, is to gain the merits of the opposite sex, as well as the progress of the drama by the cross-dressed person. In the current article, the function of cross-dressing has been studied in 18 films of the Iranian cinema, within the poststructuralist framework of Foucault, and the post-feminist approach of Judith Butler. The movies analysis shows that there are themes in which a man dresses like a woman, or a woman dresses like a man in order to prove something to other people, or to get rid of a miserable situation. Most of the considered films are comedies, and in most cases, the films have happy endings. Based on the research findings, cross-dressing of women in the Iranian films are done out of their frustration and despair, and their secret is revealed only when a disgrace takes place, whereas cross-dressing of men is usually carried out for their personal profits.
