كليدواژه :
زنان , فتحعليشاه قاجار , مُد لباس , مذهب , ناصرالدينشاه قاجار
چكيده فارسي :
تغيير سبك پوشش بانوان در مقاطع زماني مختلف دورة قاجار، صاحبنظران را بر آن داشته تا در يادداشتهاي خود‌ـ هرچند گذرا‌ـ بر آن نظر افكنند. با توجه به اينكه تحقيقات انجام‌شده در زمينة چرايي و چگونگي پوشش در اين دوران و ارتباط آن با جريان مُد معدود و سطحي بوده، به نظر ميرسد پرداخت دقيقتر به اين موضوع، امري مهم باشد. اين مقاله به صورت تطبيقي به اشتراك‌ها و افتراق‌هاي پوشاك بانوان دو دربار فتحعليشاه و ناصرالدينشاه قاجار ميپردازد و تأكيد آن بر مُد لباس و مقايسة اجزاي پوشاك اندروني و بيروني است. اجزاي پوشاك اندروني شامل شليته (تُنْبان)، پيراهن، آرْخالق و پوشش سر و اجزاي پوشش بيروني شامل چادر، چاقْچور و روبنده است. با توجه به اينكه عواملي چون مذهب، اقتصاد، فرهنگ، سياست و ابعاد روانشناختي پادشاهان تأثير مستقيمي بر شكلگيري جريان مُد و روند تغيير و تحولات مربوط به آن را داشته است، اين نوشتار با رويكرد كيفي و به شيوة توصيفي‌ـ تحليلي، با تأكيد بر دو دورة حكومتي قاجاريه، به بررسي مجموعه تصاوير بهجامانده از اين دوران و مطالعة اسناد و سفرنامهها‌ـ براي دستهبندي پوشاك و سبك مُد غالب دربار‌ـ ميپردازد تا مؤلفههاي اثرگذار بر تغيير يا ثبات سبك لباس اين دوران را بازشناسي و تعريف كند. اين پژوهش نشان ميدهد، پايبندي به مذهب بين زنان قاجار، عامل بازدارندة مهمي در برابر تغيير كامل سبك پوشش بانوان بوده است؛ به عبارت ديگر، زنان در گزينش البسة خود نقش منفعلي نداشتهاند و همچنين نفوذ سليقه و ارادة شخص شاه، عامل بسيار مؤثري در تغيير مدل لباس زنان دربار بوده است.
چكيده لاتين :
Change of women’s clothing during the Qajar era, has given a reason to many experts and researchers to consider the issue in their writings, even so short. Given that not much research has been performed on how and why the clothing style changed during Qajar era as well as its relationship with fashion’s evolution, a deeper and more detailed research seems to be necessary in order to identify the reason for change of women’s costume. The current comparative study aims to evaluate the similarities and differences of women’s costume in Fath-ali-Shah and Naser-al-Din Shah’s court, focusing on fashion and comparing indoor/outer garment components. Indoor garment components included Shaliteh (Breeches), shirts, Arkhalig and headwear, and outer garments included Chador, Chaghchoor and Burqa. Considering that some factors, such as religious views, politics, economy as well as psychological aspects of the kings have direct impact on fashion and its changes, this study using a qualitative approach and descriptive-analytical methodology and emphasizing on two Qajar dynasties, aims to evaluate available pictures collected from this era and study the documents and logbooks which are about costume classifications and frequently used fashion in Qajar’s court, in order to identify and introduce those elements which have influence on evolution or stability of clothing style in this era. Finally, this study has shown that women’s religious view was an important forbidding factor against drastic changes in clothing style and fashion. In other words, women had not a passive role in choosing their clothes. It was also found that kings’ will and views were two significant factors impacting women’s fashion and clothing styles in the kings’ court.
