مطالعۀ مقايسه‌اي تصوير زن از ديدگاه هندسي در ديوارنگاره‌هاي كاخها و خانه‌هاي اصفهان

A comparative study of women's motif in the mural painting of palaces and houses in Isfahan

يكي از نقوش پركاربرد در ديوارنگارة كاخها و خانهها نقوش زنان است. اين نقوش به صورت‌هاي گوناگوني تصويرسازي شده است. ديوارنگاري در ايران قدمتي ديرينه دارد. دورة صفويه زمان توسعه و تحول نگاره در زمينة اشكال و مفاهيم به كار برده در آن است. از نمونههاي آن ميتوان به بناهايي در اصفهان در كاخها همچون عالي‌قاپو و چهلستون اشاره كرد. در خانههاي ارامنة اصفهان نقاشيهاي ديواري وجود دارند كه در آن‌ها نقوش زن بسيار ديده ميشوند. هدف اين مقاله شناخت و مطالعة دقيق ديوارنگارههاي داراي نقوش زنان در بناهاي تاريخي است. پژوهش‌گران ديگر در اين گستره به جنبههاي مختلفي همچون فناوري ساخت، نحوة اجراي اين نقاشيها و مطالعة مفهومي نقوش زن در ديوارنگارهها پرداختهاند و هريك به شكلي مجزا اين موارد را تحليل و بررسي كردهاند. اين مقاله با شيوة مطالعة مقايسهاي به تحليل ويژگيهاي مشترك و متفاوت ديوارنگارهها پرداخته و با نگاه ويژه به ويژگيهاي هندسي، نگارههاي كاخ‌ها را با خانهها مقايسه كرده است. با بررسيهاي انجام‌شده آشكار شد زنان نيمي از تابلوهاي چهره‌نگاره را پر كردهاند و اشكال مشخصي همچون مربع و مستطيل پركاربردترين قابهاي استفاده‌شده‌اند. اين قابها از شكل معماري تأثير پذيرفتهاند و چينش آن‌ها در خانهها در فضاي ديد ميهمان و در كاخها در كلية فضاهاي مجوف است. اين مقاله براي نخستين‌بار به ساختار مقايسهاي تصوير زن از ديدگاه هندسي و شباهتها و تفاوتهاي اين نقوش در كاخها و خانههاي اصفهان ميپردازد و سعي بر آن دارد با مطالعات كتابخانهاي و برداشتهاي ميداني و با كمك مدلسازي ترسيمي، به تحليل مقايسهاي دادهها بپردازد.

One of the most popular motifs in the mural paintings of palaces and houses is women's motif. These designs are variously illustrated by the motifs. Mural painting in Iran has a long history. The Safavid era is the time of image development and transformation in the context of the form and concepts used. Some Examples of that are the monuments in Isfahan palaces, such as the Ali- Quipu and Chehel Sotun palaces. There are mural paintings in the Armenian houses of Isfahan, in which many female motifs can be seen. The purpose of this article is to recognize and accurately study the mural paintings of women's motifs in historic monuments. Other researchers in this field have addressed various aspects including manufacturing technology, how these paintings are performed, and the conceptual study of women's motifs in the mural paintings. These cases have been separately analyzed in terms of these aspects. This study has analyzed the common and differential features of the paintings with a comparative procedure, and it has also compared the painting of palaces with the houses, througha specific look at the geometrical features. It was revealed that women have filled (or-occupied) half of the mural paintings and that specific shapes such as squares and rectangles are the most used frames. These frames have been influenced by the architectural forms and their arrangement in the houses can be observed in the courtyards and in all of the hollowed spaces. In this research for the first time, we have addressed the comparative structure of the woman's image from the geometric point of view and the similarities and differences of these designs in the palaces and houses of Isfahan. We also seek to make comparative analysis with document studies and field observations with the help of graphical modeling.