خوانش تطبيقي تاريخ نگاري منظوم در مدايح ابن هاني و امير معزي (مطالعه موردي: مضامين، ساختار هاي ادبي و تصاوير شاعرانه)

A Comparative Study of Versified Historiography in Ibn Hani and Amir Moezi's Panegyrics (A Case Study: Themes, Literary Structures, and Poetic Images)

به طوركلي تاريخ نگاري منظوم يا ثبت وقايع تاريخي در شعر شاعران عرب و ايران، جايگاه ويژه اي داشته است؛ اما اين امر در عصر عباسي به نحو گسترده و متفاوتي در ادب عرب ظهور يافته و شاعران ايراني نيز در اين دوره، به دليل ارتباط تنگاتنگي كه با شعر و ادبيات عرب پيدا كرده اند، در ثبت وقايع تا حد زيادي متاثر از بزرگان شعر و ادب عرب بوده اند. بر اين اساس، مدايح تاريخي امير معزي را كه به عنوان يك شاعر درباري كه در لغت، تصاوير شعري و مضمون متاثر از شعراي عرب و از جمله متنبي است، مي توان از جنبه هاي مختلف با مدايح تاريخي ابن هاني كه او نيز از متنبي تاثير پذيرفته و ملقب به متنبي مغرب است، مقايسه كرد. وي بسياري از مضامين مدايح خود را به صورت مستقيم و آگاهانه، از طريق مطالعه و تسلط بر اشعار برخي از شاعران عرب هم عصر يا پيش از خود يا غيرمستقيم و ناآگاهانه، با تاثير پذيري از برخي شاعران ايراني هم عصر يا پيش از خود، از شاعران عرب اخذ كرده و در تعدادي از قصايد خود، طرح كلي، ساختار عمومي و مضامين و تصاوير شعري قصايد عربي را رعايت كرده است. در اين پژوهش، با بررسي و مقايسه مدايح تاريخي اين دو شاعر، ضمن بيان وجوه اشتراك و افتراق آنها در مضون، ساختار و تصاوير شعري، جايگاه هريك از آنها در ثبت وقايع تاريخي عصر خود، نشان داده شده است.

Generally, versified historiography or recording historical events has had a special place in Arabic and Persian poetry. But this has been widely and differently emerged in Arabic literature in Abbasside era. Iranian poets of this era had been greatly influenced by eminent Arab poets and litterateurs in recording historical events, as they had made a close relationship with Arabic literature and poetry. In this respect, the historical panegyrics of Amir Moezi as a court poet influenced by Arab poets like Mutanabbi in his use of words , poetic images, and themes could be compared from different aspects with the historical panegyrics of Ibn Hani who has been also influenced by Mutanabbi and is called the “Mutanabbi of the west”. He has -directly and consciously- adopted many of the themes in his panegyrics from Arabic poems, through the study and mastery of the poems of some contemporary or earlier Arab poets- or indirectly and unconsciously- through the influence of some contemporary or earlier Iranian poets. and he had observed the overall design, general structure, themes, and poetic images of Arabic odes in a number of his odes. So, in this research, by comparing and examining the historical praises of these two poets and expressing their similarities and differences in terms of theme, structure, and poetic images, the position of each of them in recording the historical events of their eras was shown.