بررسي رابطه‌ي اسكان مجدد و سرمايه‌ي اجتماعي در نواحي روستايي (مطالعه موردي روستاهاي سيل زده شرق استان گلستان)

Study of relation between resettlement and Social capital in rural area Case study resettlement in flooded villages in Golestan provience

بارش باران ­هاي شديد در مرداد 1384 در نواحي شرقي استان گلستان منجر به رخداد دو سيل ويرانگر گرديد كه اين سيلاب­ ها ازجمله خسارت­ بار­ترين سيل­ هاي رخ‌داده در كشور بود. به­ منظور جلوگيري از تكرار مجدد رويداد سيل در مناطق سيل ­زده، به جابه ­جايي محدود 3 روستا و جا به­ جايي توأم با تجميع يازده روستاي شهرستان­هاي كلاله و مراوه­ تپه كه در سيلاب­ هاي اخير گرگان رود و سرشاخه ­هاي آن خسارات زيادي ديده بودند، به منطقه فراغي اقدام گرديد. هدف از انجام تحقيق حاضر، بررسي تأثيرات جا به ­جايي روستاهاي آسيب ­ديده از سيل بر ميزان سرمايه اجتماعي ساكنين محلي با استفاده از شاخص ­هاي ذهني است. بدين منظور سه قلمرو اعتماد اجتماعي، مشاركت اجتماعي و انسجام و همبستگي اجتماعي براي مطالعه سرمايه اجتماعي در ناحيه مورد مطالعه انتخاب شد. جامعه ­ي آماري اين پژوهش، خانوارهاي محلي ساكن در روستاهاي محدوده­ ي مطالعاتي است كه با استفاده از فرمول كوكران تعداد 200 سرپرست خانوار به ­عنوان حجم نمونه تعيين شدند. همچنين تجزيه‌ و تحليل داده­ ها با بهره ­گيري از نرم ­افزار SPSS انجام‌ شده است. جهت مقايسه دو الگوي جا به ­جايي محدود و تجميع، از آزمون t نمونه­ هاي مستقل استفاده گرديد. نتيجه اين آزمون نشان‌ دهنده آن است كه بين الگوهاي اسكان مجدد تفاوت معني ­داري در زمينه ميزان تغييرات سرمايه اجتماعي وجود ندارد. تحقيق بيانگر بهبود وضعيت مشاركت در هر دو الگوي اسكان مجدد، عدم‌ تغيير در شاخص همبستگي و انسجام اجتماعي و كاهش ميزان شاخص اعتماد اجتماعي در دو الگوي مورد مطالعه است. پيشنهاد مي ­گردد تا با حمايت از تشكيل و توسعه نهادهاي مردم‌ نهاد زمينه ­هاي تقويت انسجام و اعتماد بين اهالي فراهم گردد.

Each year, natural disasters threaten the strength and stability of communities worldwide. Occurring extreme rainfalls, in August 2005 in Eastern part of the Golestan province in North of Iran, caused two devastating flood disasters and damaged several villages. After considerable long discussions, planners and policy makers decided to relocate a significant number of villages incorporating them in larger area. Finally in this area 11 villages were replaced and integrated in one place but 3 villages were replaced without integration. In this Study we want to explore the Social capital in villages before and after the Golestan Floods. In order to investigate the effects of post disaster resettlement program on social capital conducted the villages in Golestan province we used subjective indicators and satisfaction levels in three domains such as social participation, social cohesion and social trust. 200 samples were randomly chosen. Data collection tool was a researcher-designed questionnaire that was produced according to research objectives. Chronbach alpha was used to evaluate the reliability and for comparisons between the two groups were made using Independent sample T Test. In general, the results of the study indicate that the resettlement of villages after disaster lead to significant improvement in the social participation in study area. The resettlement policy was successful in reducing the flood disaster risk but it was not successful in social cohesion and social trust.