كليدواژه :
استان خوزستان , بهره برداران , حريم و بستر , رودخانه دايمي , رودخانه فصلي
چكيده فارسي :
رودخانه‌ها سرمايه‌اي ملي و از منابع آبي مهم كشور در زمينه‌هاي كشاورزي، اقتصادي، صنعتي، ترابري، بهداشتي، آشاميدني و تفريحي هستند و حفاظت از آن‌ها ضروري است؛ با وجود اين، تاكنون پژوهش‌هاي اقتصادي و اجتماعي چنداني در اين زمينه انجام نشده است. هر نوع دخل و تصرف كمي و كيفي در رودخانه، واكنش‌هاي مختلفي را در پي دارد و چنانچه تغييرات ايجادشده در راستاي قانونمندي آب و بستر رودخانه نباشند، در گذر زمان مقابله پرخسارت و پرهزينه‌اي را طلب مي‌كنند. بنابراين، لازم است تمام طرح‌هاي شهرسازي و منطقه‌اي مبتني بر پايه‌اي علمي و صحيح مطرح شوند. پژوهش حاضر با روش پيمايشي انجام شد و بهره‌برداران حاشيه رودخانه‌هاي دايمي و فصلي در استان خوزستان، جامعه آماري اين طرح را تشكيل دادند. حجم نمونه با فرمول كوكران، 270 نمونه محاسبه و براي بهره‌برداران حاشيه شش رودخانه در استان خوزستان پرسش‌نامه تكميل شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه ميزان انسجام اجتماعي، مشاركت اجتماعي، اعتماد اجتماعي، گرايش به كشاورزي، دلبستگي به زمين كشاورزي حاشيه رودخانه و عوامل اقتصادي ازجمله عوامل مؤثر بر بهره‌برداران در مديريت حريم و بستر رودخانه‌هاي فصلي و دايمي هستند؛ اين عوامل در بهره‌برداراني كه زمين كشاورزي آن‌ها در حاشيه رودخانه‌هاي دايمي قرار داشت بيشتر از بهره‌برداراني بود كه زمين كشاورزي آن‌ها در حاشيه رودخانه‌هاي فصلي قرار داشت. گرايش‌هاي اجتماعي، اختلاف اساسي بين بهره‌برداران حاشيه رودخانه‌هاي فصلي و دايمي بود كه حالت جمعي (شامل انسجام اجتماعي، مشاركت اجتماعي و اعتماد اجتماعي) داشت و در گرايش‌هاي فردي (شامل سطح تحصيلات) اختلاف چنداني بين دو نوع بهره‌برداري وجود نداشت.
چكيده لاتين :
Protection of rivers as the national capital and one of the important water resources of the country, in the areas of agriculture, economic, industrial, transportation, health, drinking and recreational, is a necessity. Unfortunately, no sufficient economic and social studies have been done in this field. Given that any manipulation in the river -either quantitatively and qualitatively- arise different reactions, and if these changes be not in the direction of water and riverbed regularity, calls for expensive and damageful response in longtime, so, this necessitates all regional and civil plans, to be delivered on a scientific and correct base. Statistics population contained some settelers and farmers of Khuzestan permanent and seasonal riverbeds. Using Cochran formula, 270 samples were gathered, completed by the beneficiaries of 6 riverbeds in Khuzestan. This was a survey, the findings of which show that among factors influencing farmers of seasonal and permanent riverbeds, some ones like social cohesion, social participation, social confidence, tendency in agriculture, attachment to riverbed Agricultural land, also economic factors, are much rigorous in farmers with their lands located on the permanent rivereds, than those with lands located in seasonal riverbeds. The main difference between the farmers of permanent and seasonal riverbeds, goes back to aggregating social tendencies (including social cohesion, social participation and social confidence), and in individual tendencies (including educational level), little differences was observed between there two types of farmers.
