مطالعه الگوهاي هواشناسي و چشمه هاي توليد گرد و غبارهاي شديد تابستانه جنوب غرب ايران

A study on weather patterns and dust sources associated with sever dust events in the summer in the south west of Iran

ورود ذرات معلق خاك و غبار به درون جو يا گرد و غبار يكي از پديده هاي مهم جوي است. اين پديده آثار بسيار مهمي را در زمينه هاي زيست محيطي، فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي دارد. واقع شدن ايران وكشورهاي همسايه غربي آن در كمربند خشك و نيمه خشك جهان، سبب شده است كه كشورمان به ويژه ناحيه جنوب غربي در معرض وقوع پديده گرد وغبار قرار گيرد. اين امر طي سال هاي اخير تشديد شده است. در اين مطالعه، چگونگي تشكيل و انتقال پديده گرد و غبار به اهواز در روزهاي قبل، آغاز و پايان پديده انجام پذيرفت. بدين منظور در روزهاي گرد و غباري ماه هاي تابستان با كد (06)، طي دوره 1968-2008 در ايستگاه اهواز، به عنوان يكي از ايستگاه هاي جنوب غرب كشور، از نقشه هاي هواشناسي سطح زمين، 850 و 500 هكتوپاسكال، ميدان باد در سطح زمين استفاده گرديد. نتايج حاصل نشان داد طي اين دوره ، در ماه ژوئيه بيشترين شدت و فركانس رخداد پديده گرد و غبار در اهواز روي مي دهد. براي ايجاد گرد و غبارهاي شديد خوزستان گسترش زبانه كم فشار حرارتي خليج فارس تا شمال غرب عراق، نفود و گسترش زبانه هاي پرفشار اروپا بر روي درياي سياه و بخش عمده اي از تركيه همراه با عبور امواج تراز مياني ناوه مديترانه از روي شمال غرب عراق و شرق سوريه از ويژگي هاي جوي موثر مي باشد. همچنين چشمه هاي گرد و غبار واقع در شمال غرب عراق و شرق سوريه در ايجاد گرد و غبار تابستانه جنوب غرب ايران نقش بسيار مهمي دارند.

Dust as one atmospheric phenomenon has many important effects on environment, health, economy and social fields for entering dust particles into the atmosphere. Iran and western neighboring counties are located in the arid and semiarid belt of the world, where frequency of sever dust events, especially in south west Iran, has increased in recent years. In this paper, we investigated how this event is produced and reached to Ahwaz using observations and weather data of the period 1968-2008 in selected summer month, based on sea level, 850hpa and 500hpa weather charts, surface wind field in the start and end days of dust occurrence in Ahwaz station. The results showed that in this period, dust events by high strength and frequency were occurred in July in Ahwaz, and the synoptic patterns that produce majority of severe dust over Ahwaz are Persian Gulf thermal trough extends to the north west of Iraq and European ridge extends over Black Sea and large parts of Turkey by passing waves of middle level Mediterranean trough north west of Iraq and east of Syria. Dust sources in northwest of Iraq and east of Syria have a major role in sever dust events in summer in south west of Iran.