مناره در شهرهاي اسلامي و نقش آن در نشانه شناسي شهري

شهرهاي اسلامي از گذشته داراي كاركردها و فعاليت هايي بودند كه اين فعاليت ها نياز به عرصه كالبدي و فرمي براي بروز و ظهور داشتند. بيشتر كاركردهايي كه در شهرهاي اسلامي شكل گرفتند يا از قبل از اسلام به عاريه گرفته شده بودند كه با تغييراتي براي شهر اسلامي قابل استفاده بودند و يا اينكه پس از اسلام در شهرها ايجاد شده و به كار گرفته شدند. از اين رو شهرهاي اسلامي داراي شاخصه هايي شدند كه آن ها را از شهرهاي قبل از اسلام و غير اسلامي جدا مي نمود. برخي از اين شاخصه ها در دوره اي ظهور كرده و پس از مدتي افول كرده اند. البته بوده اند تعدادي كه همچنان پس از سال ها با يا بدون تغيير شكل پابرجا هستند و به كاكرد خود ادامه مي دهند. مسجد يكي از دستاورد هاي فرهنگي و اساسي شهر اسلامي است كه در تبلور كالبدي خود تغييرات چشمگيري در شكل شهر اسلامي ايجاد كرد. مساجدي كه از انواع مختلف و در اشكال متفاوتي ساخته مي شدند و مي شوند و از بخش هاي معماري مختلفي نيز بهره مندند. يكي از اين بخش هايي كه از ديرباز يا همان ابتداي تاريخ اسلام خود را در كنار مسجد ديده و جلوه گر بوده است،مناره مي باشد. اين ساخته پر معنا كه هنر و تمدن اسلامي را در سطح كالبدي آن تعالي بخشيده است. از همين رو در اين مقاله با بررسي سير ايجاد و تحول مناره و كاركرد هاي آن و همچنين بررسي نشانه شناسي شهري و نظريات مورد بحث در اين زمينه، حوزه هاي دلالت مناره به عنوان نشانه مورد بررسي قرار داده شده است. در انتها نيز به اين مهم دست يافته شده است كه مناره به عنوان عنصر مهمي در شهرسازي اسلامي دلالت بر نشانه داشته و تمامي شاخصه هاي آن را در بر دارد. داده هاي مورد نياز در اين تحقيق به روش اسنادي گرد آوري شده است.