نحوۀ برخورد علماي ايراني ساكن عتبات با واقعۀ بست نشيني تُجّار ايراني ساكن كربلا در مجاورت كنسو لگري انگليس (1324 ق)

(The reaction of the Iranian Ulama in Atabaat to the Iranian merchants taking sanction in the British consulate in Karbala (1905

هدف: بررسي ماجراي بست نشيني تجار ايراني ساكن كربلا در مجاورت كنسول گري انگليس در سال1324ق. موضوع اين مقاله است. اين ماجرا در پيِ مطالبه مالياتي دولت عثماني با عنوان «شهريه» از تجار و كسبه ايراني صورت گرفت و به كشتار و مجروح كردنِ بست نشينان منجر شد. روش: اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از اسناد وزارت امور خارجه ايران تنظيم شده است. يافته ها و نتيجه گيري: تجار و كسبه ايراني، از طريق مقاماتِ ايراني به مطالبه مالياتي دولت عثماني اعتراض كردند، كه به آن رسيدگي نشد. در نهايت، رفتار خشونت آميز والي بغداد منجر به كشتارِ بست نشينانِ معترض شد. در پي ماجراي كشتارِ بست نشينان، وزارت امور خارجه ايران زير فشارهاي سياسي علماي ايراني ساكن عتبات، اعتراضات مردمي، مطبوعات و نمايندگان مجلس شوراي ملي قرار گرفت. متعاقب آن، وزير امور خارجه براي رسيدگي به اين موضوع مكاتبات زيادي با سفير ايران در عثماني و نيز كارپرداز اول ايران در بغداد انجام داد. بركناري والي بغداد و برداشتن رسم ماليات از تُجار و كسبه ايراني ساكن كربلا از دستاوردهاي ديپلماتيك وزارت امورخارجي بعد از اين ماجرا بود.

Purpose: To investigate the event of taking sanctuary in the British Consulate by Iranian merchants; and the actions taken by Iranian Ulama residing in (Karbala and Najaf) to support them. Method and Research Design: Data gathered from library materials and archival records kept in the Iranian Foreign Affairs Ministry. Findings and Conclusion: Iranian merchants and trades people residing in Karbala protested against extra taxes but Ottoman authorities in Baghdad reacted violently and killed a number of them. Different groups containing Iranian Ulama in Atabat and Parliamentary representatives complained about this. These reactions led to the displacement of the Baghdad governor and to removing extra taxes. Slow and insufficient reaction by the Iranian diplomatic staff led to merchants' taking sanctuary from violence.