دستورالعمل هاي ديپلماتيك در ايران دورۀ قاجار

(A Study on the structure of Iranian Diplomatic instructions of the Qajarid era (1798-1925

هدف: بررسي ساختارشناسي دستورالعمل‌هاي ديپلماتيك و نيز سير تحول صدور اين اسناد در دورۀ قاجار. روش: در اين پژوهش با روش توصيفي و تحليلي اسناد دستورالعمل‌هاي ديپلماتيك مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسي شده است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تكوين و تحول وزارت امور خارجه تغيير كرده است. دستورالعمل‌هاي وزارت امور خارجه به‌لحاظ ساختاري موضوع‌محورند و به‌لحاظ شكلي در دستورالعمل‌هاي مفصل به‌صورت توضيحي و در دستورالعمل‌هاي مختصر به‌صورت دفعه مشخص مي‌شوند. محتواي اين نوع دستورالعمل‌ها عمدتاً كاربردي و براي مأمور دريافت‌كنندۀ آن لازم‌الاجرا بود. دستورالعمل‌هاي ديپلماتيك در دورة قاجار، چارچوب رفتاري ماموران را مشخص مي‌كند و نيز حاوي قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجراي تشريفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و ديگر مأمورين ديپلماتيك براي انجام امور سياسي و بين‌الدولي؛ 3. دستورالعمل‌هاي خفيه؛ 4. دستورالعمل‌هاي راهنما براي نهادها و ارگان‌هاي سياسي.

Purpose: The instructions issued for diplomatic missionaries differed in content and appearance and this independent research considers the types and components of these documents. This paper explores the varying characteristics of the Qajar Foreign Affairs Ministry Instructions. Method and Research Design: Archival and library materials were examined to collect data. Findings and Conclusion: Foreign Affairs Ministry's manuals were divided according to the subject. Four types of instructions were identified: instructions regarding formalities; directions for ambassadors and other diplomatic staff; occult instructions; and guidelines for political institutions.