تحليل قدرت در انديشه سياسي آيت‌الله ميرزاي شيرازي

An Analysis of the Concept of Power in Ayatollah Mirza Shirazi's Political Thought

ميرزا محمد‌حسن حسيني شيرازي از علماي بزرگ و مؤثر معاصر شيعه محسوب مي‌گردد. وي ازآن‌رو كه در عمل سياسي نيز وارد شد، اثر شگرفي در تاريخ ايران به‌جاي گذاشت و جايگاه مهمي در سير انديشه سياسي شيعه دارد. بنابراين پرداختن به انديشه سياسي ايشان ضروري به‌نظر مي‌رسد. هر چند نمي‌توان به شكل شفاف نظريه حكومت خاصي در انديشه آيت‌الله شيرازي استخراج كرد ولي با جستجو در اظهارنظرها و برخي نامه‌ها يا پاسخ‌ به استفتاء‌هايي كه از وي به‌جاي مانده است، مي‌توان به شبه‌نظريه يا ديدگاه رسيد. مقاله حاضر مي‌كوشد با رويكرد توصيفي ـ تحليلي و بر اساس نظرية بحران اسپريگنز به درك ديدگاه ميرزاي شيرازي در تحليل و تجويز نظام مطلوب قدرت بپردازد و طي آن چهار مرحلة نظرية بحران به ترتيب: برهم خوردن تعادل سياسي و خطر نفوذ بيگانگان بحران‌هاي اصلي زمانة ميرزاي شيرازي، نفوذ فرهنگي و سياسي بيگانگان درك مشكلة اصلي توسط ميرزا، اصل اغتصاب و حفظ كيان اسلامي نظام مطلوب ميرزا براي بازسازي جامعه و در نهايت الگوي دو بخشي احكام شرعي ـ احكام عرفي، در قدرت با تفوق فقها تجويز و توصيف ميرزا براي حل بحران زمانة خود بيان مي‌گردد.

Mirza Mohammed Hassan Husseini Shirazi is one of the prominent Muslim scholars whose views consider to be very effective in formation of contemporary Islamic Political Thought. Due to his practical role and involvement in Political affairs his role is of a great influence in this regard. Therefore, it is necessary to deal with his political thought. Although there is no specific work or theory attributed to his political though, yet according to what he left behind in form of decrees, fatwas, notes and letters one can talk about a semi-theory as far as his political views are concerned. The article argues that responding to cultural and political influence by foreign powers, guaranteeing the survival of Islamic Entity, and finding a proper system for rebuilding the society are the main components of his views.