گذر از وحدت تشكيكي به تشكيك وحدت و ربط ذات الهي به احديت

Relationship Between diversity and absolute unity in Philosophy and Mysticism

تبيين كثرت و ارتباط آن با وحدت از كهن ترين مسائل عرفان و فلسفه است. مشائيان در ربط كثرت به وحدت از قاعده الواحد و سلسله طولي علل، مدد گرفته اند. عرفا كثرت را با تشكيك در مظاهر و با ارجاع به واحديت توضيح داده اند. حكمت متعاليه در ديدگاه نهايي خود با گذر از تشكيك خاصي و پذيرش تشكيك اخص به تبيين عرفاني در ربط كثرت به وحدت پرداخته است. به نظر مي رسد تشكيك خاص و اخص در اتصال نهايي كثرت به وحدت توفيق كامل نيافته است. در اين مقاله با روش تحليلي نشان داده ايم كه مي توان با تصوير نحوه ديگري از تشكيك كه با وجوب وجود منافي نبوده بلكه موكد وجوب و وحدت است، تبييني از ارتباط احديت با ذات الهي ارائه نمود. در اين نگاه اساساً تشكيك از وجود به وحدت منتقل شده و براي وحدت قابليتي لحاظ شده كه نوعي تشكيك در ظهور وبطون را پذيراست، مي توان آن را در عالم وجوبي فرض نمود و منشا كثرت اندماجي در احديت تلقي كرد. اين نظريه، قابل جمع با ديدگاه حكما و صدرا و عرفا را بوده و تبييني نو از اين مساله به شمار مي آيد.

Explaining multiplicity and its relation to unity is one of the oldest problems of philosophy and mysticism. Peripatetic Philosophers have solves this problem by introducing the vertical hierarchy of transcendent causes. Mystics have explained the multiplicity with the gradation of manifestations and returning it to the second manifestation. In its ultimate view، Transcendent wisdom with transition from particular gradation to more particular gradation، justifies the mystical relationship between unity and multiplicity. But it seems that these two types of gradation have failed to explain the connection of multiplicity to simplicity of being. Using an analytical method، this study introduces a new kind of gradation in the unity itself which is not only compatible with necessity and simplicity of being، but also confirms them. According to this new explanation، gradation is transformed from being to unity and the gradation of exoteric and esoteric is incorporated in unity. So the necessity of divine essence can be compatible with multiplicity، and this multiplicity in divine essence can be regarded as the principle of succinct multiplicity in the first manifestation.