تحليل شيوه‌ها و ابعاد نهادسازي در روند ساخته‌شدن دولت پس از انقلاب از منظر نهادگرايي تاريخي

Methods and Aspects of Institution Building in the Process of State Making after Revolution: A Historical Institutionalism Approach

انقلاب ايران به عنوان تحولي كه عموم اقشار اجتماعي در آن حضور داشتند، دگرگوني عميقي در بنيادهاي نظم سياسي جامعه به همراه آورد و به پايه­ ريزي نهادهاي تازه­اي در ساخت قدرت و دولت پس از انقلاب ياري رساند. با وجود ضعف ساز و كارهاي حزبي وسازماني مدرن، اين نهادهاي دولتي و رويه­ اي جديد ، با توفيق در بسيج منابع و مقابله با انواع بحران­هاي پيش رو همانند شرايط ناامني ناشي از فروپاشي نظم پيشين،درگيري جناح ­هاي قدرت، حركت­ هاي جدايي­ خواه قومي و بروز جنگ تحميلي، زمينه استقرار وتثبيت نظم سياسي نوين را در فاصله نسبتا كوتاه دي ماه 1357 تا خرداد 1360 فراهم نمودند. دغدغه مقاله واكاوي چگونگي توفيق نخبگان انقلابي،درساخت نهادهاي كارآمد دولت است. مهم ترين ادعاي مقاله در قالب فرضيه اين است كه "نخبگان انقلابي ايران در سه سال نخست پس از پيروزي انقلاب (به عنوان لحظه سازنده)،در مواجهه با بحران ­هاي پيش رو و مقتضيات ايجاد نظم سياسي نوين، به نهادسازي از پايين متوسل شدند كه نتيجه آن ايجاد نهادهاي توانمند درحمايت از رژيم سياسي جديد (همانند ولايت فقيه،شوراي انقلاب) و استقرار و تثبيت نظم سياسي نوين (همانند كميته­ هاي انقلاب اسلامي و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي) بوده است." مقاله در تشريح رويدادهاي مرتبط با ساخت نهادهاي دولت درسال­ هاي اوليه انقلاب كه از آن با عنوان لحظه سازنده نهادها ياد شده، از رويكرد نهادگرايي تاريخي و روش تاريخي - علّي متكي بر اين رويكرد بهره گرفته است. مقاله نشان مي دهد كه دست­كم يكي از عوامل مهم قابليت بالاي نظام انقلابي در مهار و مديريت بحران­ هاي متعدد پيش رو موفقيت پروژه نهادسازي آن بوده است.

Iran’s revolution as a profound social change in which most part of population took part heavily changed the fundamental aspects of political order in the country and helped to set new institutions in power and state structures after revolution. These institutions were helpful in harnessing extreme domestic and foreign crisis that emerged soon after the revolution. Revolutionary elite in Iran in a rather short term between January 1979 and May 1981, succeeded in establishing new political order after revolution. The main claim of the article as its hypothesis is that “Iran revolutionary elite in three years after revolution (as critical juncture) in response to huge crises and necessities of building new order inclined to institution building from the bottom and as a result effective institutions for supporting new political regime and new political order were formed.The article studies making of some new governmental institutions and revolutionary organs and emergence of new political behavior in the first years after revolution and searches the causes of their successful functions in managing crisis and sustaining new emerged political order. The article uses historical institutionalism as its approach and historical-causal analysis as its methodology. The article shows that high capabilities of revolutionary system in managing crises originated from this mode of institution building.