بررسي اهميت موضوع نان در تحولات سياسي اجتماعي شهر اصفهان دوره پهلوي اول (1304تا1320شمسي/1925تا1941م)

Investigating the Importance of Bread Issue in Political and Social Changes of Isfahan City during the First Pahlavi Era (1304-1320 A.H)

در سده‌هاي اخير تاريخ ايران، كمبود نان همواره يكي از بحران‌هاي اصلي بوده است. قحطي نان و خواروبار از مسائل مختلف جغرافيايي و سياسي، كاهش نزولات آسماني، شيوه كشاورزي سنتي و بروز دو جنگ جهاني ﻣﺘﺄثر بود. با بروز قحطي، مردم و دولت‌هاي وقت با بحران كمبود نان مواجه مي‌شدند. نانيكه غذاي اصلي مردم بود. اين پژوهش به‌دنبال پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي ذيل است: وضعيت نان شهر اصفهان در دوره پهلوي‌اول به چه صورت بود. چه اقداماتي براي رفع اين مشكلات صورت گرفت؟ اقدامات دولت تا چه ميزان در حل مشكل نان در اصفهان مؤثر بود. براساس يافته‌هاي به‌دست‌آمده در اين پژوهش، در دوره پهلوي‌اول براي رسيدگي به وضعيت نان شهر اصفهان و رفع مشكلات آن اقداماتي صورت گرفت. بخشي از اين اقدامات عبارت بود از: دخالت مستقيم دولت در خريد گندم از كشاورزان و فروش آن به نانواها، تدوين نظام‌نامه‌هايي براي كاهش‌دادن و تثبيت‌كردن قيمت نان، نظارت بر عملكرد نانواها ازطرف بازرسان شهرداري اصفهان، رسيدگي به وضعيت بهداشت مغازه‌هاي نانوايي و سلامت نانواها، صدور مجوز قانوني ازطرف شهرداري براي فعاليت نانوايي‌ها. به‌نظر مي‌رسد كه در دوره پهلوي‌اول، دولت تلاش‌هايي انجام داد؛ اما به‌طور قطع مشكلات نان شهر اصفهان را خاتمه نداد؛ زيرا بروز جنگ‌جهاني‌دوم و وقايع شهريور1320/1941م، نشان داد كه مشكلات ريشه‌دار مربوط به نان در شهر اصفهان همچنان پابرجاست. در اين مقاله، روش پژوهش به‌صورت كتابخانه‌اي و بررسي اسناد و روزنامه‌ها و تطبيق و تحليل منابع موجود، به‌خصوص منابع اصلي، است.

In recent centuries, bread shortage, has always been considered as one of the crisis of contemporary history. The famine of bread and groceries was the result of different geographical and political issues, lack of rainfall, traditional agricultural method and the outbreak of two world wars in Iran. The famine confronted people and governments with the crisis of bread shortage which was the staple food of people. This study is to answer the following questions: How was the situation of bread in Isfahan city during the first Pahlavi era? What measures had been taken to solve the problem? How successful were the government measures in this regard? According to the findings of the research, some measures were taken during the first Pahlavi era to solve the problem, including: direct state intervention in buying wheat from the farmers and selling it to the bakers; designing regulations to lower and stabilize the price of bread; considering the health issues of bakers and bakeries; issuing business licenses for the bakeries by the municipalities. It seems that the government, despite the efforts, had not been able to terminate the bread problem in Isfahan city because the outbreak of World War II and the events of Shahrivar 1320 A.H showed that the deep-rooted problem of bread in Isfahan still remained. The research method in this article was library method, by comparing and analyzing resources especially the main resources. In this study, the collected data were organized and analyzed for conclusion.