اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهي سلطان در نگرش تاريخ‌نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاري نمونه‌پژوهي: عالم‌آراي نادري و جهانگشاي نادري

Holy Aegis thinking of the King in Historical Attitudes of the Historians of Afshar Era (Tāriḵ-e ʿalamārā-ye nāderi - Tāriḵ-e jahāngošā-ye nāderi)

در تاريخ سياسي ايران، اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهي سلطان قدمت و ديرينگي بسياري دارد. انديشه‌اي كه در دوران باستان با نام فره‌ايزدي مطرح بود. متون تاريخي يكي از جايگاه‌هاي بروز اين انديشه است و مورخان در نقل روايت‌هاي تاريخي، به‌‌كرات به اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهي و تعابير وابسته به آن استناد كرده‌اند. نموﻧﮥ اين‌گونه روايت‌ها در متون تاريخيِ ايران عصر افشاريه يافت مي‌شود. مروي و استرآبادي از مورخان شاخص عصر افشاري بودند كه در آثارشان نمودهاي اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهي مشاهده مي‌شود. مقاﻟﮥ حاضر بر آن است با تكيه بر روش توصيفي‌تحليلي، نمودهاي اندﻳﺸﮥ ظل‌اللهي سلطان را در نگرش تاريخ‌نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاري بررسي و تحليل كند. دستاوردهاي اين پژوهش نشان‌دهندﮤ كاربرد تلويحي و غيرمستقيم و گاه مستقيم عبارت‌هاي مربوط به شأن ظل‌اللهيِ نادر براي مشروعيت‌بخشي او و ﻏﻠﺒﮥ اين انديشه بر باور و نگرش مورخان اين عصر است.

Holy Aegis thinking of the king in the political history of Iran has an old background. This thinking was brought up as Divine Charisma. This thinking was discussed in historical texts and historians had referred repeatedly to the idea of Holy Aegis (God's shadow) and its related terms. Examples of such narratives can be found in historical texts of Afsharian era. Some of the most important historians of this era that used a manifestation of Holy Aegis thought in their works were Marvi and Astarabadi. In this paper we try to review and analyze the manifestations of Holy Aegis thought between the attitudes of historians of Afsharian era based on an analytical method. The results of this study indicate the direct and indirect use of Holy Aegis term by Nader Shah Afshar in order to legitimize himself and show the overcoming of this thoughts on beliefs and attitudes of the historians of Afsharian era.