پديد آورندگان :
موسوي داليني، جواد دانشگاه شيراز - گروه تاريخ , مودت، ليدا دانشگاه شهيد چمران اهواز - گروه تاريخ , حكيمي پور، اكبر
كليدواژه :
اصطلاحات مالي , ديوان مالي , ماليات , صفويه
چكيده فارسي :
پژوهش در امور مالي و اداري در زمره موضوعاتي است كه به دلايلي مانند كمبود اسناد، مدارك تاريخي و منابع تحقيقي كمتر مورد توجه محققان مسائل دوره صفويه قرار گرفته است. شمار چنين تحقيقاتي نيز به مراتب كمتر از بررسي ها در زمينه تشكيلات اداري و مالي مي‌باشد. مسئله پژوهش حاضر فهم كاربرد و جايگاه اقتصادي اصطلاحات مالي ايران عصر صفويه است. در اين پژوهش با بهره گيري از منابع تاريخي موجود و با تكيه بر شيوه توصيفي- تحليلي، اصطلاحات مالي عصر صفوي در سطوح مختلف اجتماعي و اقتصادي مورد بررسي و واكاوي قرار گرفته است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه دستگاه مالياتيِ ايران عصر صفوي با برخورداري از يك نظام سلسله مراتبي، بر قريب به اكثريت زمينههاي اقتصادي و درآمدزاي جامعه عصر خود نظارت داشته است. چنين نظارتي به‌وسيله حضور و فعاليت كاركنان و عمّال حكومتي در مراتب و درجات مختلف ديوان‌سالاري ممكن ميشد. همچنين بخش زيادي از اصطلاحات ماليْ مختص نظام اقتصادي شهري بود. حوزه هايي چون مشاغل و مواجب ديوان‌سالاري، هزينه هاي تشريفات درباري، پيشه هاي بازاري و اصناف، امور نظامي و لشكري و راهداري و گمرك از مهمترين حوزه هاي اقتصاديِ شهري آن عصر بودند كه اصطلاحات مالي و مالياتي آنها به همراه ميزان مخارج يا ديگر هزينه هايشان در دفترهاي ديوان استيفا به ثبت ميرسيد. دو جامعة روستايي و كوچنشين نيز با توجه به كاركرد اقتصادي خود، بخشي از اصطلاحات مالي را كه شامل مالياتهاي مربوط به كشاورزي، دامداري و تأمين نيروي نظامي بود به خود اختصاص مي دادند.
پژوهش در امور ماليو اداري در زمره موضوعاتي است كه به دلايلي مانند كمبود اسناد، مدارك تاريخي و منابع تحقيقي كمتر مورد توجه محققان مسائل دوره صفويه قرار گرفته است. شمار چنين تحقيقاتي نيز به مراتب كمتر از بررسي ها در زمينه تشكيلات اداري و مالي مي‌باشد. مسئله پژوهش حاضر فهم كاربرد و جايگاه اقتصادي اصطلاحات مالي ايران عصر صفويه است. در اين پژوهش با بهره گيري از منابع تاريخي موجود و با تكيه بر شيوه توصيفي- تحليلي، اصطلاحات مالي عصر صفوي در سطوح مختلف اجتماعي و اقتصادي مورد بررسي و واكاوي قرار گرفته است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه دستگاه مالياتيِ ايران عصر صفوي با برخورداري از يك نظام سلسله مراتبي، بر قريب به اكثريت زمينههاي اقتصادي و درآمدزاي جامعه عصر خود نظارت داشته است. چنين نظارتي به‌وسيله حضور و فعاليت كاركنان و عمّال حكومتي در مراتب و درجات مختلف ديوان‌سالاري ممكن ميشد. همچنين بخش زيادي از اصطلاحات ماليْ مختص نظام اقتصادي شهري بود. حوزه هايي چون مشاغل و مواجب ديوان‌سالاري، هزينه هاي تشريفات درباري، پيشه هاي بازاري و اصناف، امور نظامي و لشكري و راه داري و گمرك از مهمترين حوزه هاي اقتصاديِ شهري آن عصر بودند كه اصطلاحات مالي و مالياتي آنها به همراه ميزان مخارج يا ديگر هزينه هايشان در دفترهاي ديوان استيفا به ثبت ميرسيد. دو جامعة روستايي و كوچنشين نيز با توجه به كاركرد اقتصادي خود، بخشي از اصطلاحات مالي را كه شامل مالياتهاي مربوط به كشاورزي، دامداري و تأمين نيروي نظامي بود به خود اختصاص مي دادند.
چكيده لاتين :
Research in finance and administration is one of the less concerned topics by researchers of Safavid period for some reasons, such as scarcity of historical documents and research resources. The research on financial terminology is far less than research on administrative and financial arrangements. The issue of present research is the function and economic position of financial terms of Safavid era. In this research, by using the historical method, financial terms of the Safavid era have been recognized at various levels of social and economic development. The results of the research indicate that Iran's taxing system of the Safavid era, with a hierarchical system, had controlled a vast majority of economic and income fields of the society of its own age. Such supervision was possible through the presence and activity of employees and government agents in different levels of bureaucracy. On the other hand, much of the financial terms were specific to the urban economic system. Areas such as bureaucracy, court fines, trades and guilds, military affairs, military, toll collecting, and customs were among the most important urban economic areas of that era; which financial and tax terminology, along with the amount of their tribute or other expenses, were recorded in the books of the taxing office. Two rural and nomadic communities considering their economic performance, allocated part of the financial terms to themselves that included taxes on agriculture, husbandry and military equipment.
