سازه مفهوميِ «غرب» در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران (1357-1368)

Constructing the ‘West’ in Islamic Republic of Iran’s Official Foreign Policy (1979-1989)

چگونگي ساخته شدن «غرب»، نقشي كليدي در تكوين سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران دارد. اصولاً شكل‌گيري جمهوري اسلامي نه تنها حركتي در مقابل استبداد داخلي بلكه تلاشي براي بازتعريف جايگاه ايران در مناسبات بين‌المللي بود. هدف مقاله بررسي ديدگاه‌هاي مختلف درباره غرب و نتايج مفهومي آن در دهه اول حيات جمهوري اسلامي ايران است. سؤال مقاله اين است كه «غرب» در گفتار‌هاي رسمي جمهوري اسلامي ايران در قالب چه مقولات، مفاهيم، واژگان و صفاتي مفهوم‌بندي شده است؟ استعاره و اسناد از جمله مهم‌ترين ابزارهاي زباني براي توصيف سازه‌هاي هويتي‌اند. در اين مقاله از دو روش تحليل استعاري و تحليل اسنادي براي بررسي انگاره‌هاي مختلف درباره «غرب» در گفتارهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي استفاده شده است. به اين منظور، ابتدا چارچوب مفهومي و روش‌شناسي مورد بررسي قرار مي‌گيرند. در اين بخش به تحليل گفتمان به عنوان چارچوب مفهومي مقاله و روش‌هاي تحليل استعاري و اسنادي به عنوان ابزارهاي تحليلي مقاله اشاره شده است. سپس در دو بخشِ تحليل استعاري و اِسنادي به بررسي سازه «غرب» در گفتارهاي سياست خارجي ايران در دهه اول انقلاب مي‌‌پردازيم. نهايتاً بررسي نويسنده نشان مي‌‌دهد كه ساخت مفهومي «غرب» در گفتارهاي رسمي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران در دهه اول، بر اساس چهار حوزه استعاري بدن/ پزشكي، جانداران غيرانساني، مهندسي و جرم‌‌شناسي و سه الگوي كلّي اِسنادي يعني غربِ قابل يادگيري، غربِ فاسد و غربِ غارتگر قابل تحليل است.

International aspects of Islamic Republic’s discourses are the same importance as its national ones. Relation to the West has a key role in constructing the international discourse of Islamic Revolution. Islamic Revolution not only was a national movement against Shah’s despotism، but also an international action for redefining Iranian position in the west-oriented world. As far as international aspects of Islamic Revolution are concerned، one can look at critical events which happened after the Revolution، most of them caused Iran to be separated from the orbit of West in the world politics. For this reason، redefining the West is the cornerstone of Iranian international discourse in post-revolution era. The article aims to examine the different attitudes towards the West and its conceptual implications. Applying metaphor and predicate analysis، the article concludes that construction of ‘West’ in first decades of Islamic Republic’s era can be analyzed by four areas of metaphors such as Body/medical، non-human creatures، engineering and criminology and also three main predicative patterns including learnable، corrupt and looter West.