انديشه سياسي شهيد اول (734-786ه)

THE POLITICAL THOUGHTS OF THE FIRST MARTYR

شيخ شمس الدين محمد بن مكى عاملى معروف به شهيد اوّل از فقهاى بزرگ شيعه جبل عامل در عصر ايّوبيان است. ترويج تشيع در محيطى ضد شيعى و برقرارى روابط با سربداران خراسان سبب زندانى شدن و شهادت وى شد. شهيد اوّل با تكيه بر رابطه عقل و شرع و جايگاه عقلانيت در احكام شرعى به طرح آراى سياسى در حوزه فقه شيعه پرداخته و ضرورت و خاستگاه حكومت را از اين منظر مورد بررسى قرار داده است. از منظر ايشان، حكومت مطلوب، در حكومت پيامبر و امام معصوم و در عصر غيبت در ولايت فقيه واجد شرايط تجلى يافته و داراى اختيارات گسترده اى است. نقطه عطف انديشه وى در شرايط عزل حاكم و لزوم بر كنارى وى در شرايط خاص است. جايگاه مردم در عرصه قدرت سياسى و روابط متقابل فرد و دولت از ديگر مباحث مورد تأمل وى مى باشد.

Shaykh Shams Al-Din Mohammad Ben Makki Ameli known as the First Martyr is an outstanding Faqih from Jabal Amel in the Ayyubids Period. Trying to spread Shiism in an anti-Shiite environment and to have relationships with the Sarbedaran of Khorasan in Iran, he was imprisoned and finally martyred. Relying on the relationship between religion and reason and the status of reason in religious precepts, he proposes his political ideas within the domain of the Shiite Fiqh, and studies the origin of the state according to this perspective. According to him, a desirable state can only be actualised by the prophet, the Imams, and a grand Faqih possessing all the requirements in the Period of Absence. The main point in his ideas lies in the specific conditions that he proposes for the dethronement of rulers. The status of people in the arena of political power and the mutual relationship between a person and the state are other important issues he discusses over.