رساله في العمل مع السلطان

A Book on Cooperating with Kings

سيد مرتضى (355 ـ 436 ه) فرزند سيد حسين موسوى بغدادى در دوره خلافت مطيع للّه عباسى و پادشاهى بهاء الدوله بويهى در بغداد به دنيا آمد. سيد مرتضى بر خلاف پدرش كه منصب قضاوت در حكومت داشت، هيچ گونه منصب سياسى را نپذيرفت. با اين حال پس از شيخ مفيد، رهبرى شيعيان بغداد بر عهده او قرار گرفت. سيد مرتضى در رشته هاى مختلف از علوم معقول و منقول از جمله فقه، اصول و كلام صاحب نظر بود و كتابهاى زيادى در زمينه هاى مختلف تأليف كرد. سيد را مى توان پدر عقلگرايى در مكتب شيعه معرفى نمود؛ او اوّلين تكليف را عقلى و نه نقلى مى داند: هر آن كه روى مطالب ما در اين كتاب الذخيره انديشه نمايد، قسمش مى دهيم كه در هيچ يك از رهيافت ها و دلايل آن از ما تقليد ننمايد، و بر اساس حسن ظن از انديشه و تأمل به خاطر بسنده كردن به اين كه ما به اندازه كافى زحمت كشيده ايم، باز نماند، بلكه در هر گزارهاى مانند شخصى كه از ابتدا مى خواهد شروع كند، نظر نمايد و از اين طريق تلاش نمايد، حق را از باطل، راست را از دروغ تشخيص دهد و در هر مطلبى كه انديشه مى كند، اعتدال گرايى را از دست ندهد.