كاركردهاي عقل در نهج البلاغه

The Functions of Intellect and Rationality in Nahj al-Balagha

در نهج البلاغه مردم به تعقل دعوت شده اند و نقش ها و كاركردهايي براي عقل ترسيم شده است، اما اين موارد به صراحت بيان نشده و در فحواي كلام امام علي(ع) قرار دارند. كاركردهاي عقل در نهج البلاغه بر دو نوع است؛ يكي نظري كه باعث ارتقاي سطح معرفتي انسان مي شود و ديگري عملي كه باعث رشد جامعه خواهد شد. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي به استخراج كاركردهاي عقل و نظام بخشيدن به آن ها در چهار محور مي پردازد: ارتباط انسان با خدا، يعني كاربرد عقل براي شناخت خدا و دستوراتش و زمينه سازي براي ارتباط با او؛ ارتباط انسان با خود، يعني كاربرد عقل براي شناخت اعمال خوب و بد و راهنمايي انسان براي شناخت وظايف خود در دنيا و دوري از انحراف ها؛ ارتباط انسان با ديگران، يعني كاربرد عقل در انجام برخي امور اجتماعي كه لازمه آن ها برخورداري از عقل است، به جهت فراهم نمودن شرايط رشد جامعه؛ ارتباط انسان با طبيعت و جهان، يعني كاربرد عقل براي شناخت انسان از دنيا به منظور پي بردن به قدرت خدا گرچه عقل انسان در ارتباط با خدا و طبيعت با محدوديت هايي مواجه است. 1، مرتضي قاسمي حامد

In Nahj al-Balagha، people have been invited to rationality، and some roles have been identified for intellect and rationality. These roles are not expressed explicitly، but implicitly in the words of Imam Ali (PBUH). This study aims to investigate and organize these items and، also، consider the functions of rationality and intellect through applying a descriptive analytical method in four categories: 1) the Relationship of human and God: the functions of intellect to know God and His commands and to set the scene to have relationship to Him; 2) the Relationship of human to himself: the functions of intellect to recognize good and bad behaviors; 3) the Relationship of human to other people، and 4) the Relationship of human to the nature and world: the functions of intellect to know the world to think about the power of God. In general، the functions of intellect in Nahj al‌-‌Balagha are divided into two categories: The first is “theoretical intellect” that leads to the growth of human knowledge and the second is “practical intellect” which leads to the growth of society.