جايگاه حديث در فهم قرآن؛ مقارنه و تطبيق آراء ميرزا مهدي اصفهاني و اخباريان

The Position of Hadith in Understanding Qur'an: A Comparison between Mirza Mahdi Isfahani's and Akhbaris' Opinions

ميرزا مهدي اصفهاني، موسس مكتب معارف خراسان، موسوم به «تفكيك» ، علاوه بر دارا بودن اجتهاد مطلق و تبحر در علوم عقلي، يكي از قرآن پژوهان معاصر نيز به حساب مي آيد. دليل اين مدعا وجود آثاري از ايشان در حوزه قرآن همچون معارف القرآن، رساله شاهزاده افسر، رساله في وجه اعجاز كلام الله المجيد و… است. وي ديدگاه هاي معارفي خود را بر آيات و روايات بنا نهاد و همين گرايش به نقل، سبب شده وي را كه نخستين مروج مكتب اصولي ميرزاي نائيني در ايران است، در جرگه اخباريان به شمار آورند. اخباريان، اصول فقه را متخذ از عامه دانسته و آن را روشي براي رهيافت به معارف قرآني نمي دانند. همچنين برخي اخباريان قائل به حجيت نصوص نبوده و ظواهر قرآن كريم را نيز حتي بعد از فحص از قرائن منفصله حجت نمي شمارند ولي ميرزاي اصفهاني قائل به حجيت آن است. لذا ديدگاه وي در فهم قرآن كريم تفاوت بنياديني با ديدگاه اخباريان دارد و نمي توان وي را از اخباريان به شمار آورد. در اين مقاله ديدگاه وي درباره جايگاه حديث در فهم قرآن به تفصيل با رويكرد اخباريان تطبيق داده شده و وجوه تفاوت آن بيان شده است.

Mirza Mahdi Gharawi Isfahani، the founder of Khorasan school of thought، known as "Maktab-i Tafkik" (the School of Epistemological Distinction/or School of Seperation)، is considered one of the contemporary Qur'an researchers، in addition to possessing absolute ijtihad and proficiency in intellectual sciences. The evidence for this claim is that some of his works belong to the category of Qur'an sciences، such as: “Ma'aref al-Qur'an”، “A Letter to Prince Afsar”، “A Treatise on Cause of I'jaz of Glorious Qur'an”، etc. He based his epistemic views on Qur'anic verses and traditions، and this tendency towards oral tradition and transmission has caused him، who is the first propagator of the Usuli school of Mirza Muhammad Hossein Naini، to be included in the group of Akhbaris. Akhbaris do not regard Usul al-fiqh (Principles of Islamic Jurisprudence) as a method for understanding Qura'nic teachings; On the contrary، they consider it to be derived from public knowledge، while Ayatollah Gharawi Isfahani laid stress on the necessity for Usul al-fiqh. Furthermore، some Akhbaris do not believe in the authoritativeness of Qur'anic clear texts (nusus) and do not regard the literal، manifest meanings (zawahir) of Holy Qur'an as valid proofs after searching for separated indications، while Mirza Mahdi Isfahani believes in the authoritativeness of them (i.e. Qur'anic clear texts). Therefore، the present article seeks to provide a detailed comparison of his viewpoint on the position of Hadith in understanding Qur'an with the Akhbaris' approach to this issue، and to explain their differences.