مقايسه ساختار و محدوده وظايف روان‌پزشكي قانوني ايران و كشورهاي اروپايي

Comparison of Structure and tasks of Forensic Psychiatry in Iran and European Countries

زمينه و هدف : هدف اين مطالعه بررسي ساختار و عملكرد بخش‌هاي منتخب روان‌پزشكي قانوني اروپا و مقايسه آن‌ها با بخش‌هاي روان‌پزشكي قانوني ايران بر مبناي پتانسيل و امكانات موجود در كشور است. روش بررسي: ابتدا يك مطالعه كيفي به شيوه بيان تجربيات از روان­پزشكان سازمان انجام و سپس ساختار بخش‌هاي روان‌پزشكي قانوني در كشورهاي اروپايي مطالعه شد. اين كار با جستجو در پايگاه­هاي اطلاعاتي، مقالات علمي و كتب مرتبط انجام و نحوه فعاليت آنان با مكاتبات انجام شده از طريق پست الكترونيك و تماس تلفني بررسي گرديد. فرم هاي پبت اطلاعات كه شامل مواردي چون طيف خدمات ارائه‌شده، نحوۀ فعاليت‌ها و پتانسيل نيروي انساني در سيستم روان­پزشكي قانوني هر يك از كشورهاي منتخب بود بر اساس اين اطلاعات تكميل شد. يافته‌ها: نحوۀ بررسي بيماران، اقدامات درماني و توان‌بخشي و مراقبت‌هاي پس از ترخيص در بيشتر كشورهاي اروپاييِ مطالعه‌شده مشابه است. مشاهدۀ رفتار و تعاملات اجتماعي بيمار، از مهم‌ترين ابزارهاي تشخيصي به شمار مي‌رود. تمركز فعاليت‌هاي روان‌پزشكي قانوني در اروپا، بر موضوعات كيفري است: تشخيص ميزان خطرناك بودن، درمان و توان‌بخشي مجرمانِ مبتلا به اختلالات رواني. امكانات تشخيصي جامع‌تر در روان‌پزشكي قانوني اروپا و وجود بيمارستان‌هاي حفاظت‌شدۀ قضايي يا دپارتمان‌هاي ويژه در بيشتر كشورهاي اروپايي اصلي­ترين تفاوت‌هاي اساسي را با سيستم روان‌پزشكي قانوني ايران ايجاد مي­كند. بحث و نتيجه‌گيري: عليرغم وجود تفاوت­هايي در نوع عملكرد سيستم روان­پزشكي قانوني اروپايي، شباهت­هاي بسياري در شيوۀ معاينه و ارزيابي رواني بيماران، امكانات تشخيصي و درماني و شيوۀ ارائه گزارش به دادگاه ديده مي­شوند. عملكرد سيستم ايراني به سبب عواملي چون نبود امكانات بستري در بخش ويژه يا بيمارستان قضايي و ارتباط محدود با بيماران زنداني و دادگاه­ها، در مقايسه با سيستم اروپايي كارايي كمتري دارد. براي بهبود شرايط، كشور ما بايد اقداماتي از قبيل ايجاد بخش‌هاي ايمن در زندان­ها و بيمارستان‌هاي روان‌پزشكي كشور، داشتن برنامه‌هاي درازمدت براي تاسيس بيمارستان ويژه، استفاده از ابزار متداول و استاندارد ارزيابي خطر و تأسيس درمانگاه‌هاي پيگيري و خانه‌هاي پرستاري براي مراقبت‌هاي پس از ترخيص بيماران انجام دهد.

Background: The purpose of the study was to compare forensic psychiatric setting in Iran with European countries. Methods: First a qualitative study (experience expression) was done, interviewing the forensic psychiatrics. Then to understand the sections of forensic psychiatry department, articles, scientific references and the relevant sites were reviewed. Their work was analyzed using emails and phone calls. Recording data forms that included different services, the way they worked and human resources’ potential in forensic psychiatric system in any of the chosen countries were filled accordingly. Findings: In most studied European countries, the examination method, treatment, rehabilitation and post discharge care are the same. Observing the patient’s behavior and social interactions is one of the most important diagnostic tools. In Europe, forensic psychiatric activities’ focus is on criminal matters: risk assessment, treatment and rehabilitation of criminal patients. The more executive diagnostic facilities of forensic psychiatry and secure mental hospitals with special deparments are important factors that make significant difference. Conclusion: Despite the differences that exist in European departments of forensic psychiatry’s activities, similarities are observed in factors such as mental patients’ examination method, diagnostic and treatment facilities, preparing a psychiatric report for the court. The activity of Iranian’s system isn’t functional enough in comparison to European system, due to factors like lack of standardized and secure diagnostic facilities, and limited access to criminal patients and courts. To improve the system, our country should consider some actions such as: establishment of standardized sections in prisons and psychological hospitals, longterm program to establish special hospitals, using common and standard tools of risk assessment and establishment of follow up clinics and nursing (guardian) houses for post discharge care of criminal patients.