زيست و كنش صوفيانه ميراحمد كشي در آينه نسخه خطي «تحفه الرسول و فريد المكتوبات»

The Study of Mir Ahmad Kashshi’s Sufi Life through Review of Tuhfa al-Rasul and Farid al-Maktubat

تحفة الرسول و فريد المكتوبات نوشته­ ي مير احمد كشي از صوفيه و مشايخ نقشبند­يه ماوراء النهر در آغاز سده­ ي سيزدهم قمري؛‌ نام كتابي است در تصوف خواجگان كه در آن نويسنده به پيروي از سنت شريعت، طريقت و ‌حقيقت، از علم فقه و ملزومات شرعي جهت تربيت سالكان نقشبندي در فصول اوليه آغاز كرده و در فصول مياني و پاياني كتاب به عرفان و تصوف گراييده است. در اين كتاب صبغه ­هاي دگماتيك الهيات عرفاني برجسته است ، فقاهت بر آداب تصوف سايه گسترده و بخش هاي عرفاني كتاب به گونه اي تقليدي، تكرار آموزه هاي عالي عارفان پيشين است، و از اين رو مي­توان آن را تصويري كامل از تصوف دوره­ ي انحطاط به شمار آورد. اهميت و ضرورت تحقيق در تصوف كهنه گراي نقشبندي ماوراءالنهر در قرن دوازده و سيزده موجب شده است تا در اين مقاله با استفاده از منابع اسنادي به ويژه ارجاعات درون متني به معرفي توصيفي تحليلي نسخه­ ي خطي «تحفه الرسول و فريد المكتوبات» پرداخته شود.اين كتاب از نظر پي جويي شاخه­ اي كوچك و گمشده در تاريخ تصوف نقشبنديه منبعي بسيار مهم و شايان توجه است. نسخه­ ي منحصر به فرد اين كتاب در كتابخانه ­ي الملك عبدالعزيز مدينه ­ي منوره در مجموعه­ ي عارف حكمت به شماره­ ي 1672 نگه­داري مي­ شود و سال استنساخ آن 1250هجري قمري ذكر شده است.

Tuhfa al-Rasul and Farid al-Maktubat is written by Mir Ahmad Kashshi. He is one of the famous Naqshbandi Sufis of Transoxiana in the 19th century. The book is about Khajegan Sufis and in its opening chapters utilizes the Sharia (Islamic Law), Tariqa (Sufi Path), Haqiqa (Truth), jurisprudence and religious canons for educating Naqshbandi mystic devotees. In the middle and at the end of the book the author talks about Sufism and mysticism. The book shows its commitment to mystic dogmatic tinctures. In it, jurisprudence overshadows Sufism and when readers reach its mystic chapters, they are only filled with reiterations of prior mystic learning. Like most mystic books which were authored in the era of decline of mysticism and Sufism, Kashshi’s book does not have any trace of epistemic thinking in it and is filled with superstitious and disorderly Sharia, adumbrating mysticism and Sufism. Tuhfa al-Rasul and Farid al-Maktubat gives us the image of the declining era of Sufism and mysticism. The necessity of investigating the obsolete Naqshabandi mysticism and Sufism of the 19th century Transoxiana constitutes the significance of the present study. After utilizing documentation method as its research methodology and referring to textual evidences, the study surveys Mir Ahmad Kashshi’s biographical details and Sufi life and his mystic aspects as a Naqshbandi Sufi and reviews the manuscript of Tuhfa al-Rasul and Farid al-Maktubat both analytically and descriptively. This book gives us a precious reference point to a small and unknown period in the history of Sufism and mysticism. It needs to be mentioned that the manuscript of the book, believed to be written in the 19th century, is preserved in Malek Abdolaziz Madineyee’s library under the mystic wisdom section.