زبان غيرمعيار در فرهنگ درست‌نويسي سخن

فرهنگ درست‌نويسي سخن يازدهمين عنوان از «مجموعه فرهنگ‌هاي سخن» است كه به همت يوسف عالي عباس‌آباد و به سرپرستي حسن انوري نخستين بار در سال 1385 منتشر شد و تاكنون نيز بدون اصلاح و ويرايش در چندين نوبت منتشر شده است. به گفتۀ انوري در پيشگفتار اثر، از سويي توجه به واقعيت‌هاي زبان و تحول آن و به‌طور خاص استقرا به زبان معيارِ شماري از نويسندگان و مترجمان صاحب‌نام معاصر و از آن جمله محمدعلي فروغي، محمد قزويني، عباس اقبال آشتياني، مجتبي مينوي، سعيد نفيسي، علي‌اكبر دهخدا، محمود اعتمادزاده (به‌آذين)، محمد قاضي، غلامحسين يوسفي، نجف دريابندري، احسان يارشاطر، پرويز ناتل‌خانلري، عبدالحسين زرين‌كوب و محمدعلي اسلامي ندوشن و از سويي ديگر وجود يا نبود يك عنصر زباني در زبان فصحاي قديم همچون بيهقي، سنايي، انوري، نظامي، سعدي و حافظ دو معيار اصلي در درستي يا نادرستي كلمه، تركيب و يا ساخت نحوي موردنظر بوده است. البته اين معيار دوم همان چيزي است كه به استناد انوري در كتاب غلط ننويسيم تأليف ابوالحسن نجفي (1392) معيار شاخص نويسنده بوده؛ اما بي‌توجهي به معيار اول ويژگي‌اي است كه فرهنگ درست‌نويسي سخن را از ديگر آثار پيشين مشابه و به‌ويژه از كتاب غلط ننويسيم (نجفي، 1392) متمايز مي‌سازد. در معرفي بيشتر اين فرهنگ، به‌استناد مطالب ارائه‌شده در پيشگفتار سرپرست، مخاطب آن عموم مردم و نه طبقه‌اي خاص فرض شده‌اند. به علاوه، جدا از مدخل‌هايي كه صرفاً به واژه‌ها، عبارت‌ها و ساخت‌هاي نحوي اختصاص يافته‌، در مدخل‌هايي ­ متفاوت از آثار مشابه پيشين ­ انواع فعل (امر، استمراري، التزامي، بعيد و ... ) و انواع نشانه‌ها (قلاب، كمان، پرسش، پيكان، ويرگول، دونقطه، نقطه‌ويرگول و ... ) معرفي شده است. همچنين قسمت پيوست اثر در حدود يكصد صفحه به ارائۀ يازده نمونه از نثرهاي فصيح معاصر يا همان زبان معيار مورد نظر مؤلف اختصاص يافته است كه در سرتاسر اثر، نويسندگان آن‌ها ملاك و معيار درستي و نادرستي بوده‌اند.