برجام به مثابه توافق بين المللي: كاوشي در ماهيت و ضمانت اجرا

JCPOA AS AN INTERNATIONAL AGREEMENT: A DISCUSSION ON NATURE and ENFORCEMENT

هدف اصلي اين مقاله آن است تا با واكاوي دو ديدگاه مسلط سياسي يا حقوقي در باب ماهيت برجام و تركيب آن با عوامل تاثيرگذار در سطح منطقه اي و بين المللي دلايل چالش برانگيز بودن اين توافق را نشان دهد. دو خوانش متباين در مورد ماهيت و تضمين هاي توافق هسته اي وجود دارد: ديدگاه نخست معتقد است كه تضمين هاي برجام بايد بر اساس منابع حقوق بين الملل تعهدآور باشد و از اين رو طرفين توافق رفتارهاي يكديگر را در فضاي پسابرجامي در ذيل يك معاهده حقوقي دنبال مي كنند. ديدگاه دوم با اتخاذ ديدگاهي متفاوت و با توجه به متن توافق هسته اي و قطعنامه 2231 اعتقاد دارند كه توافق هسته اي و تضمين هاي آن در ذيل توافقات سياسي قرار دارد و اين خود از نكات مثبت توافق محسوب مي شود. اين مقاله با اتكا به روش توصيفي - تبييني و با هدف واكاوي اين تفاسير و اعتقاد به اين نكته كه چالش هاي پيش روي اجراي برجام ناشي از عدم اتقان حول ماهيت اين توافق است به دنبال ارائه پاسخ به اين سوال است كه توافق هسته اي (برجام) به لحاظ ماهوي داراي زمينه و فضايي سياسي است يا حقوقي و تضمين هاي ناشي از آن در ذيل كداميك قرار دارد؟ از اين رو، با اتخاذ رويكردي سه سطحي و با روشي توصيفي - تبييني و مفروض گرفتن تفاوت معرفتي بين دو حوزه مطالعات حقوقي و سياسي، در قالب فرضيه معتقد است كه توافق هسته اي يا برجام داراي ماهيتي سياسي است نه حقوقي.

Today, multiple interpretation on JCPOA has been one of the contentious issues before Iran an U.S foreign policies. Generally, we are observing two readings about enforcement of JCPOA: the first approach argues that the agreement has a legal nature and hence, it is subject to the rules of international law. Therefore, two sides of the agreement are watching each others’ behavior under a legal treaty. The second approach emphasizing on the texts of the agreement and 2231 resolution argues that nuclear agreement and its enforcement are subject to political negotiations and agreements. and this is a positive point of the agreement. Employing descriptive – explanatory research method, this article regarding lack of consensus on the nature of Iran’s Deal is going to answer this question whether nuclear agreement (JCPOA) and its enforcements have a political or legal nature. The findings of the article regarding epistemic differences between legal and political studies as the assumption show that the agreement and its enforcement have a political nature, not a legal one.