عوامل مؤثر بر مطلوبيت فضاهاي شخصي در محيط‌هاي آموزشي دانشگاهي (مطالعه موردي : دانشكده مهندسي معماري و شهرسازي)

Main Factors Affecting Personal Spaces’ Desirability in the Educational Environments (Case study: Faculty of Architecture and Urban Design)

زمينه و هدف: مطالعات و بررسي­ هاي صورت گرفته بيانگر مشكلاتي چون عدم تعريف مناسب از فضاهاي شخصي، فقدان محرميت و امنيت، نبود حس تعلق يا حس مكان و ازدحام، در فضاهاي دانشگاهي است. اين مسئله باعث عدم كارايي و كاهش حضور مؤثر دانشجويان در فضاهاي آموزشي مي­گردد. هدف از پژوهش حاضر مرور نظريه‌ها و رويكردهاي روان‌شناسي محيطي و معماري در رابطه با مفاهيم حريم خصوصي و فضاي شخصي است و سپس تحت نظر متخصصان، عوامل كالبدي و رواني مؤثر بر مطلوبيت فضاهاي شخصي استخراج ‌شده است. روش بررسي: اين مطالعه برحسب نوع هدف،كاربردي است و به روش تحقيق پيمايشي انجام گرديده است. پيمايش اوليه بين تعدادي از متخصصين متشكل از اساتيد معماري و روانشناسي كه به روش خوشه ­اي تصادفي انتخاب شدند صورت گرفت. سپس پرسشنامه اوليه حاصل گشته و بعد از تعيين ميزان اهميت هر يك از عوامل، پرسشنامه اصلي تهيه و توسط كاربران مورد پيمايش قرار گرفت. تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت پذيرفت. يافته­ ها: مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر فضاهاي شخصي در دو حوزه مؤلفه‌هاي كالبدي و مؤلفه‌هاي رواني استخراج گرديد. در حوزه مؤلفه‌هاي كالبدي عواملي مانند: فردي سازي فضا، استفاده از مرزها براي تفكيك فضا و ايجاد فضاهاي نيمه شخصي و خلوت به دست آمد و در حوزه مؤلفه‌هاي رواني مهم‌ترين مؤلفه‌ها شامل: امنيت، تراكم جمعيتي و در نظر گرفتن نيازهاي متفاوت افراد حاصل شد. نتيجه ­گيري: در نظر گرفتن عوامل مؤثر حاصل شده از پژوهش حاضر در طراحي محيطي موجب مطلوبيت فضاهاي شخصي در محيط­ هاي آموزشي دانشگاهي خواهد شد.

Background and Objective: After accomplishment of a survey on universities the results showed that there are many specific problem such as lack of private space and sense of belonging. The aim of this article is studying the theories and concepts in the area of private space. Method: This study is practical, based on its purpose will give design solutions to improve the quality of private spaces. This research is a mixed study (quality and quantity). For data collection is used literature review and interviews with Experts in this field. These data are firstly analyzed and classified, then measurements were done to find out the importance of the parameters. Questionnaire was made and distributed among a group of specialist including architecture professors and psychologists and then the main questionnaire was conducted and then studied by 48 architecture students. Data analyzing was done by using the Delphi technique and the SPSS software. Findings: At the end, the main influential factors in private spaces were extracted as: the individualization of the area, figuring out how to break down these areas, create semiprivate and quiet spaces. Discussion and Conclusion: Applying these extracted factors will have positive effects on utility of private spaces and improvement quality of learning environments.