پديد آورندگان :
كرمي، پيمان دانشگاه ملاير، همدان - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست - گروه محيط زيست , اسماعيل پور، يحيي دانشگاه هرمزگان، بندرعباس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مرتع و آبخيزداري , شريفي، مظفر دانشگاه رازي، كرمانشاه - دانشكده علوم پايه - گروه زيست شناسي
كليدواژه :
آهوي ايراني , آشيان اكولوژيك , مطلوبيت زيستگاه , دام اهلي , منطقه شكار ممنوع قراويز
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: آهوي ايراني (Gazella subgutturosa subgutturosa) در 14 كشور پراكنش دارد كه حداقل در 12 كشور به حضور دام به‌عنوان يك عامل تخريب زيستگاه آهوان اشاره شده است. منطقه شكارممنوع قراويز در استان كرمانشاه با ساختار تپه‌ماهوري يكي از بهترين زيستگاه‌هاي آهوي ايراني در غرب كشور است كه ورود دام‌هاي روستاييان و عشاير از مهم‌ترين مسايل پيش روي آن است. هدف اين تحقيق مقايسه آشيان اكولوژيك پاييزه و زمستانه دام اهلي (گوسفند و بز) و آهوي ايراني است.
روش بررسي: جهت مدل‌سازي زيستگاه آهو از نقاط حضور گونه و 14 متغير محيطي شيب، جهت، ارتفاع، تراكم پوشش گياهي، تيپ پوشش گياهي، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از مناطق توسعه انساني، فاصله از روستا، فاصله از پاسگاه‌هاي مرزي، فاصله از نقاط حضور دام، فاصله از چشمه و آبشخور، فاصله از آبراهه و فاصله از روستا و براي دام‌هاي منطقه نيز از نقاط حضور دام و 9 متغير محيطي شيب، جهت، ارتفاع، تراكم پوشش گياهي، تيپ پوشش گياهي، فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و آبشخور و فاصله از نقاط حضور آهو استفاده شد. مدل‌سازي به روش تجزيه و تحليل آشيان اكولوژيك (ENFA) در نرم‌افزار بايومپر انجام گرفت.
يافته‌ها: آهوان و دام‌ها در هر دو فصل به تراكم پوشش گياهي كم و جهت‌هاي جنوبي گرايش داشتند. آهوان در هر دو فصل به تيپ پوشش گياهي Poa bulbosa - Annual grasses و دام‌هاي منطقه در فصل پاييز و زمستان به ترتيب به تيپ‌هاي پوشش گياهي Astragalus spp.– Amygdalus scoparia – Salsola rigida و Poa bulbosa - Annual grasses گرايش داشتند. ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كه بين مطلوبيت زيستگاه دام و آهوي ايراني در دو فصل پاييز (0/8=R) و زمستان (0/65=R) همبستگي وجود دارد (0/05>P-value). زيستگاه مطلوب آهوان در فصل پاييز به مقدار بيشتري با دام مشترك است.
بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج، حاشيه گرايي آشيان اكولوژيك آهوان از فصل پاييز (1/05) به زمستان (1/48) باريك مي‌شود. درحالي‌كه آشيان اكولوژيك دام‌ها از پاييز (0/927) به زمستان (0/836) وسيع‌تر مي‌گردد. نتايج نشان مي‌دهد فشار ناشي از ورود دام‌هاي روستاييان و عشاير در باريك شدن آشيان اكولوژيك آهوان تأثيرگذار بوده است.
چكيده لاتين :
Background and Objective: Persian Gazelle (Gazella subgutturosa subgutturosa) has been
distributed in 14 countries. Among these countries, at least in 12 ones the presence of livestock has been mentioned as a factor of Gazelles habitat destruction. Qaraviz no hunting area in Kermanshah province, with the structure of hill and rising ground, is one of the best Persian Gazelle habitats in the west of Iran. The most important obstacle in this regard is entry of livestock of villagers and nomads
into its habitat. The aim of this study is to compare the ecological niche of livestock (sheep and goat) and Persian Gazelle in autumn and winter.
Method: In order to model the Gazelle habitat, the presence of point the species and 12 environmental factors of slope, aspect, altitude, vegetation density index (NDVI), type of vegetation, distance from the river, distance from the road, distance from the areas of human activity, distance from the village, distance from the border stations, distance from the presence of livestock, and distance from spring and trough were used. Moreover, to model the habitat of the livestocks in the region, the presence point of livestock and 9 environmental factors of slope, direction, height, vegetation density index (NDVI), type of vegetation, distance from the river, distance from spring and trough and distance from the presence point of Gazelles were used. Modeling was carried out by ecological niche factor analyzing method performed in Biomapper software.
Findings: Gazelles and livestock in both seasons tended to the low-vegetation density and south direction. Gazelles in both seasons tended to the vegetation types of Poa bulbosa-Annual grass, while the livestock in the region in autumn and winter, tended to the vegetation types of Astragalus spp.-Amygdalus scoparia - Salsola rigida and Poa bulbosa-Annual grass, respectively. Pearson correlation coefficient showed that there is a correlation (P-Value<0.05) between habitat suitability for livestock and Gazelle in tow seasons of autumn (R=0.8) and winter (R=0.65). The suitable habitat of Gazelles in autumn season is shared in greater amount with the livestock.
Conclusion: Based on the results, marginality of ecological niche of Gazelles narrows from autumn (1.05) to winter (1.48), whereas the ecological niche of the livestocks widens from autumn (0.927) to winter (0.836). The results show that pressure from the entry of livestock of villagers and nomads has been effective on narrowing the Gazelles’ ecological niche.
