تبيين جريانات مناطق ميان - مرزي و اثرات آن بر توسعه منطقه اي (مطالعه موردي: منطقه ميان- مرزي بانه)

Explanation of the flows of the cross-border regions and its (impacts on urban and regional development of Baneh cross-border region)

مناطق مرزي در اغلب كشورها و به ويژه در كشورهاي در حال توسعه به علت در حاشيه قرار گرفتن و برخورداري از ساختارهاي متفاوت فرهنگي كه زمينه را براي شكل‌گيري نگرش خاصي در حاكمان نسبت به آن فراهم مي‌كند، به لحاظ سطح توسعه در قياس با مناطق مركزي كشور در سطح پايين‌تري قرار دارند. با اين حال، گسترش فرايند جهاني شدن در دهه­‌هاي اخير كه منجر به فشردگي فضا و زمان و كمرنگ‌تر شدن نقش جداكنندگي مرزهاي بين كشورها در كنار وابستگي بيشتر آنها به يكديگر به لحاظ اقتصادي و نيز افزايش فعاليت بازيگران غيردولتي شده است، فرصت مناسبي را در اختيار ساكنان مناطق مرزي به منظور گسترش روابط تجاري و اقتصادي با كشورهاي مجاور قرار داده و در واقع خط مرزي و فضاي تضاد و برخورد تبديل به منطقه ميان - مرزي و فضاي تعامل شده است. شهرستان بانه در استان كردستان كه در منطقه مرزي ايران و عراق قرار گرفته است در چند سال گذشته با تغيير و تحولات صورت گرفته در سيستم حكومتي عراق و بهره‌­مندي كردهاي شمال عراق از خودمختاري نسبي و وجود امنيت نسبي در مناطق شمالي اين كشور، توانسته است با توسعه روابط تجاري و اقتصادي خود با مردمان آن­سوي مرز به سطح قابل توجهي از توسعه اقتصادي در سطح منطقه و استان دست يابد. بر همين اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگويي به اين سؤال اساسي است كه عوامل اصلي شكل‌گيري و تبيين جريانات منطقه ميان - مرزي بانه كدامند و اثرات توسعه‌اي آن چيست؟ اين مقاله با شيوه توصيفي - تحليلي و استفاده از مطالعات ميداني و كتابخانه‌اي به دنبال شناسايي عوامل اصلي شكل‌گيري و تبيين جريانات و پيوندهاي منطقه ميان - مرزي بانه و بررسي اثرات توسعه‌اي آن مي‌باشد. نتايج نشان داد كه به ترتيب عوامل گسترش روابط تجاري با آن سوي مرز و افزايش امنيت و توسعه كردستان عراق بيشترين تأثيرات را بر شكل‌گيري منطقه ميان - مرزي بانه داشته‌اند. همچنين اثرات توسعه‌اي آن به ترتيب شامل اثرات اقتصادي با ميانگين 3/84، اثرات اجتماعي - فرهنگي با ميانگين 3/61، اثرات كالبدي - فضايي با ميانگين 3/04 و اثرات سياسي با ميانگين 2/79 مي‌باشد.

Border regions in most countries, especially in developing ones are more low-level in terms of development level in comparison to the central regions. However, progress in globalization processes in recent decades has been resulted to time-space compression and decreasing of dividing role of borders between neighbor countries. This phenomenon has been increased economic relationships between countries and role of non-governmental actors. The border regions in recent decades, also, became cross-border regions and the conflict and tension space have became interaction regions. Iran and Iraq have appropriate background to expand their commercial and economic interactions and developing of border regions because of many common values between two countries. In recent years and after revolution in Iraq's government structure, specially increasing in autonomous in northern region of that country, the relations and interactions between Baneh county and northern regions of Iraq, has been increased. This research, therefore, poses this fundamental question that which factors have been shaped Baneh Cross-border region flows and what development impacts of this phenomenon are. The aim of this article is to exploring the influential factors and explanations of flows and interactions in Baneh cross-border region by an analytical-descriptive method. The results show that increasing in commercial interaction and enhancement of security in northern regions of Iraq have more impacts respectively in comparison to other factors. The results also show that impacts of these interactions are economic effects (3.84 score), social-cultural ones (3.61 score), spatial-physical ones (3.04 score) and political effects (2.79 score) respectively.