نقش واسطه‌اي ساختار انگيزشي در رابطه بين توانايي‌هاي شناختي با رفتارهاي پرخطر در نوجوانان

The Mediating Role of Motivational Structure in the Relationship between Cognitive Abilities and High-Risk Behaviors in Adolescents

هدف اين پژوهش پيش ­بيني رفتارهاي پرخطر بر اساس توانايي­ هاي شناختي با ميانجي­ گري ساختارهاي انگيزشي در نوجوانان دبيرستاني شهر تهران در سال 96-1395 بود. 426 دانش ­آموز دختر و پسر به روش خوشه ­اي چندمرحله ­اي انتخاب شدند و به پرسشنامه ­هاي رفتارهاي پرخطر (زاده محمدي و احمدآبادي، 1390)، ساختار انگيزشي (كاكس و كلينگر، 2004)، و توانايي­ هاي شناختي (نجاتي،a1392) پاسخ دادند. براي تحليل داده­ ها از روش آماري مدل ­يابي معادلات ساختاري (با استفاده از نرم افزار ليزرل) استفاده شد. شاخص برازش تطبيقي (0/94=CFI)، شاخص نيكويي برازش (0/95=GFI)، شاخص نرم­ شده نيكويي برازش (0/92=AGFI) و ريشه دوم ميانگين مجذورات خطاي تقريب (0/08=RMSEA) حاكي از برازش الگوي مفهومي با داده­ هاي گردآوري شده بودند. يافته ­ها نشان دادند كه ساختار انگيزشي (در دو بعد انطباقي و غير انطباقي) رابطۀ بين توانايي­هاي شناختي و رفتارهاي پرخطر را ميانجي­ گري مي­كند. همچنين اثر مستقيم رفتار انطباقي و غير انطباقي بر رفتارهاي پرخطر معنادار بود. اثر مستقيم توانايي­هاي شناختي بر رفتار انطباقي و غيرانطباقي معنادار بود. همچنين توانايي­هاي شناختي توانستند 5 درصد از واريانس رفتار انطباقي و 28 درصد از واريانس رفتار غير انطباقي را تبيين كنند. به علاوه ساختار انگيزشي (در دو بعد رفتار انطباقي و غير انطباقي) و توانايي­ هاي شناختي با هم توانستند 20 درصد واريانس رفتارهاي پرخطر را پيش­ بيني كنند.

The purpose of this study was to predict high-risk behaviors based on cognitive abilities by mediating motivational structures in high school adolescents in Tehran. A total of 426 girls and boys in Tehran second high school were selected by cluster sampling, and responded to the high risk behaviors questionnaire (Zademohammdi & Ahmadabadi,1390), the motivational structure questionnaire (Cox & Klinger, 2004), and the cognitive abilities questionnaire (Nejati, 1392a). For data analysis, statistical analysis of structural equation modeling using the LISREL software was used. Fit indices indicated the fitting of the conceptual model with the data. Comparative Fit Index (CFI = 0.94), fitting goodness index (GFI = 0.95), fitted goodness softened index (AGFI 0.92), and root mean square error approximation (RMSEA = 0.08). They showed that the model fitted with the gathered data. The findings showed that the motivational structure (adaptive Non-adaptive) mediates the role of the relationship between cognitive abilities and high-risk behaviors. Also, the direct effect of adaptive and non-adaptive motivational structure on risk behaviors was significant. The direct effect of cognitive abilities on the adaptive and non-adaptive motivational structure was significant. Also, cognitive abilities were able to explain 5% of adaptive behavior variance and 28% of non-adaptive behavior variance. In addition, two variables of motivational structure (adaptive and non-adaptive behavior) and cognitive abilities could together predict 20 percent of the variance of risky behaviors.