قياس "از وضع" از ارسطو تا فارابي

A Look at "From a Hypothesis" Syllogism from Aristotle to Farabi

ارسطو در تحليل پيشين، اگرچه توضيح تفصيلي در باب قياس‌هاي «از وضع» را وعده داده بود، اما در هيچ‌يك از آثاري كه از او باقي‌مانده به چنين كاري اقدام نكرد. پس از ارسطو، شاگردان و پيروان او با نگاه به كتاب جدل انواع مختلفي از اين نوع استدلال‌ را معرفي كردند؛ اسكندر در شرح خود بر تحليل پيشين ارسطو، آگاهانه سعي كرد تا اثبات‌ناپذيرهاي رواقي را در ذيل قياس «از وضع» ارسطو قرار دهد و بدين ترتيب چهارچوبي براي منطق گزاره‌هاي ارسطويي فراهم آورد؛ اين تلاش اسكندر با پذيرش ضمني مشائيان مختلف در دوره‌هاي بعد مواجه شد. فارابي مُلهم از مشائيان، اگرچه قياس «از وضع» ارسطو را در چهارچوبي مشّائي دريافت، اما به برخي از آموزه‌هاي ارسطو در خصوص قياس «از وضع» - به‌ويژه شرطِ توافق در جدل - پاي‌بند ماند و بدون اشار‌‌ۀ خاصي، اصطلاح «قياس وضعي» را در سه معناي مختلف به‌كار برد. با اين همه، دريافت فارابي از قياس‌هاي شرطي به‌مثابه‌ يكي از انواع قياس‌هاي «از وضع» - بيش از اسكندر - مشابهت‌هاي بسياري را با ديدگاه جالينوس نشان مي‌دهد.

Although Aristotle had promised a detailed explanation of "from a hypothesis" syllogisms in Prior Analytics, he did not deliver this promise in any of his surviving works. After Aristotle, his students and followers introduced various types of this argument with respect to his book, Dialectics. In Alexander's explanation of Aristotle's Priori Analytics, he purposefully tries to include stoic indemonstrability in Aristotle's "from a hypothesis" syllogism and thus provide a framework for Aristotelian propositional logic. Alexander's efforts were implicitly accepted by various Peripatetic philosophers in later periods. Although Farabi, who takes inspiration from the Peripatetic school of thought, understood Aristotle's "from a hypothesis" syllogism in the Peripatetic outline, he stayed true to some of Aristotle's teachings regarding this syllogism, particularly the condition of agreement in arguments and applied the term "hypothetical syllogism" to three different meanings without any particular indication. However, Farabi's understanding of conditional syllogisms as being one of the types of "from a hypothesis" syllogisms seems to be more similar to Galen's view than to Alexander's.