كليدواژه :
علم حضوري , علم نفس به بدن , بدنمندي ادراك , بدن مثالي , ملاصدرا
چكيده فارسي :
فيلسوفان اسلامي، به خصوص مشائيان، بر اساس تبييني كه از رابطه نفس و بدن و ماهيت اين دو به دست مي دهند، علم و ادراك را فعل نفس و نه بدن مي دانند. از نظر ايشان، علم نفس به بدن از سنخ علم حصولي است. اما بر اساس ديدگاه ملاصدرا علم نفس به بدن همانند خودآگاهي نفس است و از سنخ علم حضوري به شمار مي آيد. طبق نگرش صدرايي نه تنها بدن متعلق علم حضوري و خودآگاهي نفس قرار مي گيرد، بلكه در تمام مراتب ادراك نيز حضور دارد و در هر كدام از آنها نقشي ايفا مي كند، تا جايي كه اگر اختلالي در بدن ايجاد شود تمام مراحل ادراك و حتي ادراك عقلي نيز دستخوش تغيير و تحول قرار مي گيرد. در اين نوشتار ابتدا به ذكر انواع بدن از منظر ملاصدرا را مي پردازيم و سپس مسئله علم نفس به بدن و نقش بدن در ادراك از نظرگاه صدرايي را تبيين و تحليل مي كنيم و درنهايت به اين نتيجه خواهيم رسيد كه بدن، مرتبه اي از مراتب نفس و نه جوهري جداي از آن است. اين امر به ما امكان مي دهد تا بپذيريم كه حضور و نقش بدن در ادراك اگرچه به اندازه نفس نيست، اما كمتر از آن هم نيست و از اين ديدگاه جمهور فلاسفه كه معتقدند فقط نفس در ادراك نقش دارد فاصله بگيريم. در واقع، علم النفس صدرايي، فقط بررسي نفس نيست، بلكه تبييني از ماهيت انسان است كه بدون توجه به بعد جسماني او ناكافي است.
چكيده لاتين :
Islamic philosophers, particularly, Peripatetic, on the basis of relation between the soul and the body and their essence, have regarded the perception as the act of the soul, not of the body. Accordingly, the soul's knowledge to the body is the acquired knowledge. However, Mulla Sadra maintains that the soul's knowledge to the body is like a self-consciousness which should be considered as knowledge by presence. He holds that the body is not only the object of the soul's knowledge by presence and its self-consciousness, but also it contributes to all levels of perception; so far once the body has been faced a disorder, every level of perception, even the rational one, will be subjected to change. In this paper, firstly, Sadra’s doctrine on the types of body will be explained, and then we will deal with the problem of soul's knowledge to the body and the role of body in perception. Secondly, we will come to the conclusion that the body is the one stage of the soul's various levels, not a substance separated from it. This allows us to assert that the role and the contribution of the body in perception, though not the same as that of the soul in perception, it is not less than that; and one detaches from the idea that the soul plays the role in perception solely. In fact, Sadra’s knowledge of the soul is not merely a suvey of the soul; it is also an explanation of the human essence which is not plausible without paying attention to corporeal dimension of human being.
