رويكرد علامه طباطبايي به مسئله نسبيّت معرفت

Allameh Tabatabaie’s approach to the epistemological relativism

هويت تحوّلي، پيوستگي دروني، وابستگي بيروني و محدوديت‌هاي روشي، چهار عامل اصلي نسبيت معرفت هستند. از نظر علامه طباطبايي، نسبيت معرفت با حقيقت علم و معرفت (واقع‌نمايي) سازگار نيست و سخن نسبي‌گرايان در تحليل نهايي به سخن سوفسطائيان و انكار علم كشيده مي‌شود. ازآنجاكه علامه بر فلسفه به­مثابه ابزار گفتگوي عقلي ميان همه انسان‌ها تأكيد داشته و نقش برجسته‌اي براي حس در فرآيند شناخت قائل هستند، نظريه معرفت ايشان بيشتر در معرض پرسش از نسبيت قرار دارد. در اين نوشته، رويكرد علامه طباطبايي درمواجهه با مسئله نسبيت معرفت، مبتني بر اصول انكارناپذير بررسي مي‌شود. اصول انكارناپذير، اصولي هستند كه انكار آنها مستلزم اثبات­شان است. اصل واقعيت و اصل علم، به­ عنوان اصول انكارناپذير، مبادي عبور از سفسطه و نسبيت معرفت هستند و اصل تجرّد علم و بازگشت علم حصولي به حضوري، جهان علم را با واقعيت پيوند مي‌زند و به لحاظ روش‌شناختي، جهان را در جهان مي‌شناسانند. اين چهار اصل، اركان مواجهه علامه طباطبايي با مسئله نسبيت معرفت هستند.

Developing identity, internal consistency, external dependency and methodological limitations are the four main agent for epistemological relativism. According to Allameh Tabatabaie, relativism is inconsistent with the truth of knowledge. Relativism in the final analysis leads to the Sophism and denial of science. According to Allameh, philosophy is an instrument for the rational discourse among all human beings and human perception begins with the senses, his approach to the epistemology much more will be questioned of relativism. In this article, his approach to the relativity of knowledge will be examined on the basis of irrefutable principles. They are principles that their denial requires their approving. Reality and Knowledge are two irrefutable principles. Based on these principles, we can answer to the sophism and relativism. The immaterial truth of Knowledge; and retuning the acquired knowledge (ilm husuli) to the knowledge by presence (ilm huzuri) connect the knowledge to the reality and come to know the world in the world methodologically. These four principles are pillars of Tabatabaie’s approach to the epistemological relativism.