تاثير عقل نظري بر عقل عملي در صدور رفتارهاي اخلاقي از منظر ملاصدرا

Impact of pure reason on practical reason in issuing the moral behavior in Mulla Sadra’s perspective

از نظر ملاصدرا ميان عقل و اخلاق داد وستد موثري وجود دارد و هردو كاركردهاي گوناگوني دارند. منشاء رفتارهاي آدمي، عقل عملي است كه نفس را برمي انگيزد تا قواي عملي خود را براي صدور افعال جزئي به كار گيرد و اين كار به واسطه آراء و عقايدي است كه در حوزه عقل نظري پديد مي آيد و بادرك خير و شر جزئي در حوزه عقل عملي، افعال انتخاب شده و به عنوان فضائل صادر مي شوند. متناسب با هر مرتبه اي از ادراك ، افعال خاصي از نفس صادر مي شود و صدور آن افعال با ارزش ها و فضائل خاصي ارتباط دارد. همانگونه كه نفس داراي ادراكات حسي، خيالي و عقلي است، بر اساس آنها افعالي نيز پديد مي آيد و ارزش ها و فضائل خاصي هم متناسب با آن افعال در نفس حاصل مي شود. ملاصدرا اعتقاد دارد با رشد و احاطه عقل دو وصف عدالت و حريت در نفس پديد مي آيد و موجب تعالي قواي نفس مي شود و با مديريت خواهش ها و تمايلات جسماني، نفس به مقام آزادي از تمام اسارتها مي رسد و اين حكمت و حريت، سرچشمه صدور فضائل انساني است. در پژوهش حاضر رابطه عقل نظري و عملي با فضائل اخلاقي بررسي وتحليل شده ونشان داده مي شود كه ميان درجات تجرد ادراكات و تعالي ارزشهاي اخلاقي رابطه متقابلي وجود دارد.

Mulla Sadra believes there are effective interactions between reason and ethics which have different funnctions. The source of human acts is practical reason which provoks the soul to use its practical facaulties for doing the particular acts. This matter depends on the ideas and beliefs which are apeared in the dimension of pure reason . by understanding the particular goodness and evil in practical reason dimension the acts have been chosen and issued as a virtue. According to the level of perception, the soul originates the specific acts. As the soul has various perceptions including sensual, imaginary and rational, accordingly, the acts and their proper virues will be issued. He holds that by rising the reason, two important attributes that is, justice and freedom will be manifested for the soul which transcends the soul facaulties and by managing the corporeal passions, the soul comes to be free from all chains. The justice and liberty originates all human virtues. At this research, the relationship between pure and practical reason and moral behaviors has been analyzed and shown that there are mutual nexus between the immateriality of the perceptions and ethics.