عدالت پژوهي در حكمت متعاليه (بررسي جايگاه، ابعاد و لوازم وجود شناختي عدالت از منظر ملاصدرا)

(Justice in Transcendental Philosophy (The place, aspects and ontological requisite of justice for Mulla Sadra

عدالت در انديشه صدرايي، يك محور اساسي بوده و در آثار او به ابعاد مختلف آن پرداخته شده است؛ اين پردازش تا آنجاست كه حتي مي توان مدعي شد كه بنيان حكمت متعاليه، براساس نگرش به عدل بنا شده است و بر اين اساس حكمت صدرالمتالهين را مي توان حكمت عدل و اعتدال، و فلسفه او را فلسفه عدالت اجتماعي دانست. عدالت پژوهي در حكمت متعاليه ملاصدرا، ساحت هاي مختلفي دارد كه كمتر به آنها توجه شده و ما در نوشتار حاضر، به طرح آنها پرداخته ايم. اين ساحت ها عبارتند از: ساحت تشريعي، جزايي، معرفت شناختي، مدني- اجتماعي و سياسي، و فلسفي (وجودشناختي). همچنين، اين مقاله در نهايت، به تبيين آثار و لوازم تحقق عدالت در نفس آدمي و مدينه انساني پرداخته است. برخي از مهمترين نتايج و بركات وجودي آن، از قبيل رواج فضائل و مكارم اخلاقي، استقرار حكمت، حريت (آزادي) و امنيت، تامين سعادت و كمال انساني را بيان مي دارد.

For Sadra, justice has been a base studied in detail and deeply; the importance of justice is to such an extent which one may claim its being foundation for transcendental philosophy. Such being the case, Sadra`s philosophy may be titled that of justice and moderation. Studying justice in Sadra`s transcendent philosophy is of different aspects little studied; this paper seeks to refer to them. The aspects include those of: legislation, punishment, epistemology, society, politics and philosophy (ontology). Again, this paper explains the consequences of establishing justice in human soul and society of which one may refer to ethical virtues, establishment of hikmah, freedom, security, human happiness.