اثر ارتفاع و مراحل مختلف فنولوژيكي بر خصوصيات فيتوشيميايي و فعاليت آنتي اكسيداني گياه دارويي .Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss از ارتفاعات دنا

Effect of altitude and different phonological stages on essential composition and antioxidant activity of Ferula angulata (Schlecht.) Boiss from Dena altitudes (Text in Per sian)

گياه چويل متعلق به تيره چتريان و با نام علمي .(Schlecht.) Boiss.Ferulago angulata شناخته مي شود. با توجه به وﺟﻮد ﻣﻮﻧﻮﺗﺮپن هاي ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑني ﻣﺜﻞ آﻟﻔﺎ-ﭘﻴﻨﻦ و ﺑﺘﺎ-ﭘﻴﻨﻦ، اين گياه در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻋﻄﺮﺳﺎزي و داروسازي كاربرد وسيعي دارد. به منظور ازريابي و مقايسه كميت و كيفيت مواد موثره فيتوشيميايي اسانس، گياه مورد نظر از ارتفاعات مختلف (2500، 3000 و 3500 متر) و مراحل فنولوژيكي مختلف رويشي، گلدهي و بذردهي جمع آوري گرديد. مواد متشكله اسانس گياه با استفاده از روش تقطير با آب استخراج و توسط دستگاه گاز گروماتوگرافي و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي مورد آناليز قرار گرفتند. براي اندازه گيري فعاليت آنتي اكسيداني كل از روش DPPH و اسپكتروفتومتر در طول موج 570 نانومتر استفاده گرديد. نتايج آناليز اسانس نشان داد با افزايش ارتفاع به ويژه در مرحله تشكيل ميوه، گياه از بيشترين ميزان استراگول و كيفيت برخوردار بود و به ترتيب مواد موثره استراگول (33/43 درصد)، توجن (21/19 درصد)، سيس– بتا– اوسيمن (15/91 درصد)، ترپينن–4–ال (14/49 درصد) و بتا-پينن (12/67 درصد)، بالاترين ميزان مواد اسانس را تشكيل دادند. ميزان استراگول در مراحل مختلف رشدي و ارتفاعات مختلف در محدوده 33/4-0 درصد بدست آمد. تركيب توجن فقط در گياهان جمع آوري شده در ارتفاع 2500 متري يافت شد و در محدوده 21/19-2/67 درصد مشاهده گرديد. درصد سيس-بتا اوسيمن در گياهان جمع آوري شده در مراحل رشدي مختلف و از ارتفاعات متفاوت در محدوده بين 15/91–2/92 درصد مشاهده گرديد. نتايج نشان داد كه فعاليت آنتي اكسيداني گياه در ارتفاع 2500 متري و مرحله گلدهي داراي بيشترين عملكرد آنتي اكسيدان مي باشد. بيشترين فعاليت آنتي اكسيداني در مرحله گلدهي و در ارتفاع 3000 متري بدست آمد. مي توان چنين نتيجه گيري كرد كه حداكثر فعاليت آنتي اكسيداني گياه چويل در مرحله گلدهي و در ارتفاع 3000 متري مشاهده گرديد.

Ferula angulata (Schltdl.) Boiss. is belongs to Apiaceae family، due to presence of major monoterpenes such as α-pinene and β-pinene are widely used in perfume and pharmacological industries. In order to evaluation of essential oil variation of plant، the samples were collected in different stages (vegetative، flowering and seeding) from 2500، 3000 and 3500 m above sea level. The essential oils were extracted with water distillation method and were analyzed by using GC and GC/MS and the antioxidant activity was determined by DPPH method. Results were showed that in high altitude at fruit set stage، the content of estragole (33.43%)، thujone (21.19%)، cis-β-Ocimene (15.91%) terpinen-4-ol (14.49 %) and β-pinene (12.69%) were increased. The amount of estragole at various growing stage and at 2500 m altitude was 0 - 33.4 %. Thujone was found only at 2500 m altitude (2.67-21.19%). cis-β-ocimene at various growing stage and at different altitudes were found (2.92-15.91%). Result demonstrated that the plant had the highest antioxidant activity in 2500 -3000m altitude، especially in flowering stage. It can be concluded that the highest essential oil in Ferulago angulata obtained at flowering stage in high level of altitude.