بررسي و مقايسه تركيب هاي شيميايي اسانس سرشاخه هاي گلدار گياه دارويي (Mentha longifolia L. Hudson) در رويشگاه هاي مختلف استان فارس و خراسان رضوي

Essential oil composition of Mentha longifolia L. Hudson. in different parts of Fars and Khorasan Razavi provinces (Text in Persian)

گياه معطر پونه با نام علمي (Mentha longifolia L. Hudson.) متعلق به تيره نعناعيان (Lamiaceae) داراي خواص دارويي محرك، مقوي، ضداسپاسم، ضدنفخ، قابض و آرام بخش مي باشد. اين تحقيق با هدف بررسي و مقايسه كميت و كيفيت تركيب هاي شيميايي اسانس پونه در مناطق مختلف استان هاي فارس و خراسان رضوي انجام گرفت. در اين مطالعه سرشاخه هاي گل دارگياه در تابستان 1394 از ده رويشگاه هاي طبيعي از دو استان جمع آوري گرديد. استخراج اسانس ها با استفاده از دستگاه كلونجر و به روش تقطير با آب انجام و تركيبات شيميايي اسانس ها با استفاده از دستگاه هاي GC و GC/MS شناسايي شدند. بيشترين ميزان بازده اسانس مربوط به رويشگاه چناران، مشهد و كاشمر در استان خراسان رضوي تعيين شد. در مجموع در اسانس پونه 34 تركيب شناسايي شدند كه بيشترين ميزان 1و8-سينئول (36/47 درصد) و منتول (16/3 درصد) در رويشگاه فسا، بيشترين ميزان پولگون (45/2-49/5 درصد) به ترتيب در منطقه كوار و بوانات، پيپريتون اكسيد به ترتيب در دو رويشگاه كازرون و فسا از بيشترين مقدار (15/7-18/3 درصد) برخوردار بود و در نهايت ميزان پيپريتنون (55/34 درصد) از بيشترين مقدار در منطقه كازرون برخوردار بود. پونه به علت حضور تركيبات متعدد داراي پتانسيل قابل توجهي در برنامه هاي اصلاحي و اهلي سازي مي باشد. لذا با توجه به اينكه رويشگاه مشهد از بيشترين بازده اسانس و مقادير بالاي پولگون برخوردار بود، مي تواند در برنامه هاي اصلاحي آينده مورد

Mentha longifolia (L.) Hudson. is belongs to Lamiaceae family which has been used as antiseptic، anti inflammation ، astringent ، tonic، antispasmodic، carminative and calming. The current experiment was aimed to comparision of quality and quantities of plant essential oil in different parts of Fars and Khorasan Razavi provinces. The aerial parts of plant in blooming were collected from ten natural regions in two provinces during summer 2015 . The essential oils were extracted by using water distillation method and were analyzed by GC and GC/MS. Results were showed that the highest essence efficiency of M. longifolia were reported from Chenaran، Mashhad and Kashmar regions in Khorasan province. The highest of 1،8-cineole (36.47%) and mentole (16.3%) were reported from Fasa region، but pulegon with 45،2-49.5% were obtained from Kuvar and Bavanat region، respectively and finaly the highest of piperiton oxide (18.3%) and piperitenone (55.3%) were reported from Kazerun region in Fars province. So in conclusion، the M.longifolia due to the presence of more variation multiple compounds have significant potential for use in domestication and breeding programs.