ارزيابي تركيب‌هاي شيميايي اسانس دوگونه Nepeta cephalotes Boiss. و Nepeta gloeocephala Rech.f. در دو حالت خشك و تر

The investigation of essential oil composition in Nepeta cephalotes Boiss. and Nepeta gloeocephala Rech.f. in dry and wet conditions

دو گونه Nepeta cephalotesBoiss ,Nepeta gloeocephala Rech.f. از گونه‌هاي انحصاري كشور هستند كه در منطقه ايران و توراني كشور پراكنش دارند. هدف از اين تحقيق شناسايي و مقايسه تركيب‌هاي شيميايي موجود در اسانس اين دو گونه در حالت تر و خشك بود. بدين منظور سرشاخه‌هاي گلدار گونه‌هاي N.gloeocephalaو N.cephalotes به‌ترتيب از رويشگاه‌هاي طبيعي منطقه كاشان قمصر (قهرود- 1700 متري) و جاده دماوند (1500 متري) در خرداد و تيرماه سال 1394 جمع‌آوري گرديد.اسانس نمونه‌هاي تر و خشك به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) اسانس‌گيري و بازده اسانس محاسبه گرديد. تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده نمونه‌ها با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي (GC-MS) و محاسبه شاخص بازداري و مقايسه با تركيب‌هاي موجود در كتابخانه‌هاي مختلف شناسايي شدند. نتايج بيانگر آن بود كه بازده اسانس هردو گونه در حالت خشك از حالت تر بيشتر بود. در گونه Nepeta gloeocephala تعداد 29 تركيب شناسايي شد كه از ماده موثره 1و 8-سينئول در شرايط تر و خشك به‌ترتيب با 9/28 درصد و 5/36 درصد از بالاترين مقدار برخوردار بود. در گونه Nepeta cephaloutes تعداد 17 تركيب شناسايي شد كه نپتا لاكتون-ايزومر(4a α,7 α,7a α-) به‌ترتيب با 43 و 64 درصد در نمونه‌هاي تر و خشك بيشترين مقدار را داشت.

Nepeta cephalotes Boiss. and Nepeta gloeocephala Rech.f. are the exclusive species ,which are distributed in Irano-Turani region from Iran. The purpose of this study was identifying the comparision of essential oil composition from these two species in fresh and dry conditions. The aerial parts of N. gloeocephala in blooming were gathered from kashsn habitat in Ghamsar and Ghohrood (1700 m) and N.cephalotes were collected from Damavand by the river (1500 m) in May and June 2015, respectively. The essential oils were obtained in fresh and dried conditions by hydro distillation (Clevenger apparatus) and were analyzed by (GC) and (GC-MS). The results were showed that the yield of essential oils of both species in dry condition was higher than fresh condition. In Nepeta gloeocephala 29 compounds were identified, which that the 1,8- cineoles (28.9%, 36.5%) had the highest percentage in wet and dry condition, respectively, but in Nepeta cephaloutes 17 compounds were identified, which that 4aα, 7α, 7aα neptata-lactone (wet 43%, dry 64%) were the highest amount in dry condition.