بررسي اثر تيمارهاي تغذيه‌اي بر برخي خصوصيات مورفولوژيكي، فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياه دارويي Dracocephalum kotschyi Boiss.

The effect of nutritional treatments on some morphological, physiological, and biochemical characteristics of Dracocephalum kotschyi Bioss

به منظور بررسي تاثير كودهاي زيستي و تلفيقي بر برخي فاكتورهاي كمي و كيفي گياه دارويي زرين‌گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss.)، آزمايشي به صورت فاكتوريل سه عاملي با استفاده از عامل‌هاي ورمي‌كمپوست (صفر، 10 و 20 درصدحجم گلدان)، بيوفسفات (كاربرد و عدم كاربرد) و كود شيميايي ماكرو (صفر، 50 و 100درصد مقدار توصيه شده به‌ترتيب به ميزان 0، 0/48 و 0/96 گرم در گلدان) در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با هجده تيمار و چهار تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بين‌المللي امام خميني (ره) به اجرا درآمد. اسانس نمونه‌هاي گياهي به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) استخراج و با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمـي (GC/MS)، آناليز گرديد. نتايج نشان داد كه بيشترين ارتفاع، تعداد شاخه‌ فرعي، تعدا گل‌آذين، وزن تر و وزن خشك بوته و درصد اسانس، از گياهان تيمار شده با 20 درصد ورمي‌كمپوست حاصل گرديد. بيشترين مقدار فتوسنتز و تعرق در گياهان تحت تيمار 50 درصد مقدار توصيه شده كود شيميايي +20 درصد ورمي‌كمپوست به‌دست آمد. بيشترين مقدار نيتروژن، از كاربرد توام 100 درصد مقدار توصيه شده كود شيميايي و بيوفسفات، بالاترين درصد فسفر از تيمارهاي 100 درصد مقدار توصيه شده كود شيميايي و 20 درصد ورمي ‌كمپوست و بيشترين مقدار پتاسيم از گياهان تيمار شده با 20 درصد ورمي‌كمپوست، استخراج گرديد. 26 تركيب در اسانس زرين‌گياه شناسايي شد كه بالاترين درصد تركيبات را وربنون و ليمونن تشكيل دادند. بيشترين مقدار اين دو تركيب از گياهان تيمار شده با 20 درصد ورمي‌كمپوست، استخراج شد. از اين رو به نظر مي‌رسد، ورمي‌كمپوست مي‌تواند به‌عنوان جايگزين مناسبي براي كود شيميايي، در توليد زرين گياه استفاده شود.

In order to study the effects of applying chemical and biofertilizers on some quantitative and qualitative characteristics of Dracocephalum kotschyi Bioss., a factorial CRD experiment including 18 treatments with 4 replications, was conducted at Imam Khomeini International University research greenhouse. The treatments were: vermicompost (0, 10 and 20 V/V), phosphate biofertilizer (application and no-application) and chemical fertilizer (0, 50 and 100% of the recommended amount equal to 0, 0.48 and 0.96 gr/pot respectively).The essential oil was extracted by hydro distilation method by using a clevenger apparatus and were analyzed by GC and GC/MS. Results were showed that the maximum plant height, number of branches per plant, number of inflorescences per plant, fresh and dry weight and the highest percentage of essential oil were obtained as a result of using 20% vermicompost. Plants treated by 50% of recommended NPK+20% vermicompost showed the highest rate of photosynthesis and transpiration. The maximum nitrogen concentration in leaf tissue was obtained from applying 100% of the recommended amount of NPK+biophosphate. Applying 100% recommended NPK+20% vermicompost, resulted in higher phosphorus concentration in leaves. The highest concentration of potassium in leaves was obtained from plants treated with 20% vermicompost. 26 different compounds were identified in the essential oil among them limonene and verbenone were the main components. The highest amounts of these two compounds were obtained under 20% vermicompost treatment. According to the results vermicompost is an efficient substitute for chemical fertilizers in production of D.kotschyi.