بررسي رويكردهاي توليد ماهيان و بي مهرگان تراريخته با بهره گيري از تكنيك هاي مهندسي ژنتيك

علي‌رغم اينكه اكثريت پيشرفت‌هاي گذشته در صنعت آبزي‌پروري مرهون استفاده از روش‌هاي سنتي هم-آوري در مزارع تكثير و پرورش ماهيان است. اما در طول دو دهه‌ي گذشته، رشد و توسعه تكنولوژي دي.ان.اِ نوتركيب و مهندسي ژنتيك و بهره‌گيري از آن در توليد ماهيان و آبزيان تراريخته واجد صفات مطلوبي نظير تسريع رشد و مقاومت به بيماري، توانسته سهم شايان توجهي را در پشرفت‌هاي اين حوزه داشته باشد. ماهيان و آبزيان به علت اينكه اكثر گونه‌هايشان، لقاح خارجي و ظرفيت زادآوري بالايي دارند، يك سيستم ويژه و ممتاز براي پژوهش‌هاي انتقال ژن و دستورزي‌هاي ژنتيكي محسوب مي‌شوند. در سال‌هاي گذشته هورمون رشد (GH) معمول‌ترين ژن در بحث اصلاح ژنتيك آبزيان پرورشي بوده كه مورد بهره‌برداري قرار گرفته است. بيان تراژن‌هاي هورمون رشد منجر به افزايش رشد در ذخاير آبزيان شده است. به‌عنوان مثال نرخ رشد را در كوهو سالمون تا 11 برابر ارتقا بخشيده است. تاكنون براي انتقال ژن به تخم‌هاي ماهيان روش‌هاي متعددي مورد استفاده قرار گرفته است كه در اين ميان، روش ريز تزريقي پيشگام بوده است، هرچند نرخ تلفيق تراژن در اين روش به‌طور نسبي پايين است. بهره گيري از وكتورهاي ويروسي نيز روشي جديد براي تلفيق مستقيم و پايدار ترنس ژن در ژنوم ميزبان محسوب مي-شود. در حال حاضر روش‌هاي انتقال ژن در سطح انبوه و توده‌ايي بخوبي توسعه يافته‌اند كه شامل روش ليپوفكشن، بمباران ذره‌ايي و الكتروپوريشن سلول‌هاي جنيني است كه به‌خصوص براي موجودات زنده دريايي چون سخت‌پوستان، نرمتنان و نيز ماهيان به‌نحوي بسيار كارآمد قابل اجراست. در اين مقاله سعي شده، ضمن ارائه انواع پيشرفت‌هاي گذشته در تحقيقات بيوتكنولوژي و روش‌هاي مختلف انتقال ژن به آبزيان، به بررسي و تحليل مزايا و معايب هر يك از اين روش‌ها در دستكاري‌هاي سيستم‌هاي زنده ماهيان و بي‌مهرگان پرورشي پرداخته شود.