مطالعه‌ي مزرعه‌اي و ميكروسكوپي خود و دگرناسازگاري دو اكوتيپ‌ ارزشمند گل‌محمدي

Field and microscopic studies of self and cross-incompatibility in two damask rose ecotypes

به‌منظور بررسي خود و دگرناسازگاري دو اكوتيپ كاشان و آذران گل‌محمدي (Rosa damascena Mill..) آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي‌ كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در سال‌هاي زراعي 92-1391 انجام گرفت. در اين آزمايش پس از آزمون دانه گرده دوبار گرده‌افشاني مصنوعي با فاصله 24 ساعت انجام شد. بدين شكل كه گرده‌ي هر اكوتيپ براي گرده‌افشاني خود و اكوتيپ ديگر و گونه گل نسترن (R. canina) نيز به‌عنوان گرده‌دهنده استفاده شد. تعيين خود و دگرناسازگاري به دو روش گرده‌افشاني كنترل شده و مطالعات ميكروسكوپي انجام شد. نتايج گرده‌افشاني كه حاصل بررسي درصد نمو، وزن، طول و عرض هيپ و ميزان تشكيل بذر در هر هيپ بود نشان داد كه دگرگرده‌افشاني اكوتيپ‌ها با گونه گل نسترن سازگار اما ساير تلاقي‌ها ناسازگار بودند و همچنين تيمار دوبار گرده‌افشاني نتايج بهتري را نشان دادند. مطالعه ميكروسكوپي نيز با نتايج مزرعه‌اي مطابقت داشت و رشد لوله‌ي گرده در خامه نشان داد كه تنها لوله‌ي گرده گونه گل نسترن توانست به انتهاي خامه برسد. همچنين، از بين بهترين تيمارهاي جوانه‌زني غلظت 50 پي‌پي‌ام اسيد بوريك بعد از 24 ساعت و در تيمارهاي رشد لوله گرده غلظت 200 پي‌پي‌ام اسيد بوريك انتخاب شدند. طبق نتايج به دست آمده، انتخاب منبع گرده‌دهنده مناسب و تكرار دوره‌هاي گرده‌افشاني از عوامل موثر در ايجاد هيبريد در گل‌محمدي مي‌باشند؛ كه تيمار دگر گرده‌افشاني كنترل شده با گرده گل نسترن با دوبار گرده‌افشاني، مناسب‌ترين نتيجه‌ را در فاكتورهاي اندازه‌گيري شده نشان دارد.

In order to evaluate self and cross-incompatibility in two ecotypes of Damask rose (Rosa damascena Mill.), this experiment was performed based on randomized complete block design (RCBD) with four replications at the research field of Tarbiat Modares University in 2012-2013. In this experiment, twice pollinations were performed 24-hour interval, after doing in vitro testing pollen grain germination. Pollens collected from Kashan and Azaran ecotypes and Dog rose (Rosa canina) were applied as pollinizer for self- and cross-artificial pollination on both ecotypes. Determination of self and cross incompatibility were conducted with two methods of field controlled pollination and microscopic studies. Results obtained from percentage of hip development, hip weight and length, as well as seed production per hip showed that cross pollination with Dog rose pollen had the highest compatibility, comparing to pollen of Kashan and Azaran ecotypes that showed incompatibility. Also, twice pollinations had better result in comparison to one-time pollination. Field results were supported by microscopic studies based on growing pollen tube in style. According to growing pollen tube in style, just pollen tube of Dog rose could get to end of style. The concentration of acid boric (50 mg/kg) showed the highest pollen germination after 24 h, while 200 mg/kg acid boric increased pollen tube growth. According to the present results, selection of suitable pollinizer and repetition of pollination were important factors affecting Damask rose crossing, as twice controlled cross pollination by Dog rose pollen had most appropriate results on hip characteristics.