پارامتر‌يابي و ارزيابي مدلي ساده در شبيه‌سازي رشد و عملكرد گياه سويا در شرايط اقليمي تهران

Parameterization and evaluation of simple model for simulation of growth and yield of soybean in Tehran climatic condition

هدف از اين مطالعه، استفاده از مدلي ساده در بررسي اثر عوامل اقليمي، مديريت زراعي و ويژگي‌هاي رشدي گياه در شبيه‌سازي رشد و عملكرد سويا در شرايط اقليمي تهران بود تا ابزاري كارگشا براي مطالعة عوامل مؤثر بر عملكرد به‌كار گرفته شود. مدل براي شرايط اقليمي تهران آزمون شد. سويا از منابع مهم توليد روغن و پروتئين گياهي به‌شمار مي‌رود. در اين مطالعه، توليد و تجمع مادة خشك در بخش‌هاي رويشي و دانة سويا از تغييرات پارامتر‌هايي نظير دماي پايه، شاخص سطح برگ حداكثر مشاهده‌شده و كسري از مادة خشك قابل‌انتقال به دانه در شروع پرشدن دانه بررسي شد. كاهش و افزايش دماي پايه به‌ترتيب سبب كاهش و افزايش طول دوره‌هاي فنولوژيكي، توليد مادة خشك و مواد تخصيص‌‌يافته به اندام‌هاي هوايي و دانه‌ها شد. كاهش و افزايش انتقال مجدد مادة خشك به دانه‌ها سبب كاهش و افزايش شاخص برداشت شد. براي ارزيابي مدل از برخي آماره‌هاي مبتني بر اختلاف مقادير شبيه‌سازي و اندازه‌گيري‌شده استفاده شد. دامنة عملكرد دانة شبيه‌سازي‌شده بين 1890-2220 كيلوگرم در هكتار با ميانگين 1982/5 كيلوگرم در هكتار و دامنة عملكرد دانة مشاهده‌شده بين 1632–2254 كيلوگرم در هكتار با ميانگين2014/5 كيلوگرم در هكتار بود. جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE)[1] برابر 178/48 كيلوگرم در هكتار به‌دست آمد كه معادل 9 درصد هر دو ميانگين عملكرد شبيه‌سازي‌شده بود. تمامي نقاط در محدودة 80 درصد از خط 1:1 قرارگرفت كه نشان مي‌دهد مدل براي پيش‌بيني عملكرد سويا در شرايط اقليمي تهران از دقت مناسبي برخوردار بوده است.

The goal of this study was to investigate climatic factors, crop management and plant growth traits, using a simple model to simulate growth and yield of soybean in Tehran climatic condition in order to be use as an efficient tool to study effective factors on yield. The model was evaluated under Tehran condition. Soybean is one of the important resources of herbal oil and protein. At the current study, production and partitioning of dry matter in vegetative parts and grains of soybean were investigated by changing the parameters of base temperature, the maximum leaf area index and the fraction of crop total dry matter at the beginning of grain growth. Decreasing and increasing of base temperature caused to decrease and increase the phenological stages, changing the production of dry matter and the allocation of dry matter to vegetative organs and grains. Decreasing and increasing of the fraction of remobilized dry matter to grains lead to enhance and reduce harvest index, respectively. To model evaluation, some statistics on differences between observed and simulated values were used. The simulated yield ranges were within 1890-2220 kg.ha-1 with mean values of 1982.5 kg.ha-1 and the observed yield ranges were 1632-2254 kg.ha-1 with mean values of 2014.5 kg.ha-1. The RMSE was 178.48 kg.ha-1 that was equal to 9% of average of observed and predicted values. All data points were included at the 80% of 1:1 line and it indicated that the model had suitable accuracy to predict soybean yield in Tehran climatic condition.