ارزيابي تاثير تنش خشكي بر ويژگي‌هاي مورفولوژيكي ، فيزيولوژيكي و زراعي ژنوتيپهاي نخود در شرايط گلخانه

Evaluation of drought stress effects on morphological, physiological and agronomical characteristic of chickpea genotypes in greenhouse

به‌منظور مطالعه تأثير سطوح مختلف تنش خشكي بر اجزاي عملكرد، ويژگيهاي مورفولوژيكي و ويژگيهاي فيزيولوژيكي ژنوتيپ‌هاي متحمل، نيمه‌متحمل و حساس نخود زراعي، آزمايشي گلخانه‌اي به‌صورت فاكتوريل بر پاية طرحي كاملاً تصادفي در سه تكرار انجام شد. عامل اول شامل عدم‌تنش كمآبي، تنش متوسط و تنش شديد و عامل دوم شامل 11 ژنوتيپ بود. نتايج تجزية واريانس حاكي از معنا‌دار شدن عامل ژنوتيپ در تمامي صفات به‌جز محتواي نسبي آب برگ بود. اثر متقابل ژنوتيپ × آبياري به‌جز وزن خشك ‌ريشه، وزن خشك ساقه، قطر ريشه، طول ساقه و تعداد شاخة اصلي در ساير صفات معنا‌دار شد. بيشترين درصد تغيير صفت مربوط به وزن خشك ساقه، وزن‌ تر ساقه و عملكرد زيست‌توده در محيط تنش شديد بود. كمترين درصد تغيير صفت مربوط به نرخ آب ازدست‌رفته بود. ژنوتيپ متحمل فارس شاهپور 3659 با دماي تاج‌پوش پايين بيشترين عملكرد زيست‌توده، وزن تر ريشه، وزن ساقة تر و طول ساقه در محيط عدم‌تنش را داشت. ژنوتيپ حساس فارس شاهپور 3723 با دماي تاج‌پوش بالا عملكرد زيست‌توده، وزن تر ريشه، وزن ساقة تر و وزن خشك ساقة پاييني داشت كه كاهش قطر ريشه، تعداد شاخة اصلي و محتواي نسبي آب برگ پاييني را نيز در شرايط تنش شديد نشان داد. بنابراين، اين دو ژنوتيپ محكي در آزمايش‌ها بعدي در شناسايي ارقام و ژنوتيپ‌هاي متحمل و حساس استفاده مي‌شود.

In order to evaluate the effect of drought stress on morphological, physiological and agronomical charactristice of tolerant, semi-tolerante and sensitive chickpea genotypes, a greenhouse exprimemt was conducted as factorial based on completely randomized design with three replications. The first factors included of no water deficit stress, mild stress and sever stress and second factor included of 11 genotypes. Analysis of variances results indicated significant effect of genotype factor between all the traits exept relative water content and all intractions of genotype irrigation were significant except root dry weight, shoot dry weight, root diameter, shoot length and primary branch numbers. The greatest percentage of trait changes belonged to shoot dry weight, shoot fresh weight and biological yields in high drought stress and the lowest percentage of trait changes belonged to rate of water lost. The tolerant genotype of Fars shahpoor-3659 with low canopy temperature had the highest root fresh weight, shoot fresh weight and shoot length under non stress conditions and the sensitive genotype of Fars shahpoor-3723 with high canopy temperature had low biomass yields, root fresh weight, shoot fresh weight and shoot dry weight which showed reduction of root diameter, primary branch numbers and relative water content under high stress, too. Thus, these two genptypes could be used as indexes for identification of tolerant and sensitive varirties in later experimets.