تاثير تراكم بوته بر عملكرد كمي و كيفي آويشن باغي در شرايط ديم هفت استان ايران

Effect of plant density on quality and quantity yield of Thymus vulgaris in dry farming conditions in seven provinces of Iran

به منظور تشخيص مناسب‌ترين مكان و تراكم كشت آويشن باغي در شرايط ديم، آزمايشي بهصورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در هفت استان كشور انجام شد. عوامل مورد بررسي در آزمايش شامل تراكم (4، 6 و 8 بوته در مترمربع)، زمان (سال اول و دوم پس از كشت) و مكان (تهران، خراسانشمالي، اصفهان، كردستان، كرمانشاه، گيلان و آذربايجان شرقي) بود. ويژگي‌هاي اندازه‌گيري شده شامل ارتفاع، قطر تاج‌پوشش، عملكرد ماده خشك اندام هوايي، بازده اسانس و عملكرد اسانس در مرحله گل‌دهي كامل بود. نتايج نشان داد كه برهم‌كنش تراكم، مكان و سال بر همة ويژگي‌هاي مورد مطالعه معنا‌دار بود. بيشترين عملكرد مادة خشك (1734 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد اسانس (16/84 كيلوگرم در هكتار) اندام‌هاي هوايي در تراكم 8 بوته در متر‌مربع در گيلان به‌دست آمد. بيشترين درصد اسانس (1/96 درصد) به اصفهان و كمترين درصد آن (0/50 درصد) به آذر‌بايجان‌شرقي تعلق داشت. در‌ كل، به‌نظر مي‌رسد كه كشت آويشن باغي در تراكم‌هاي بالا مي‌تواند به توليد بيشتر ماده خشك و عملكرد اسانس در شرايط ديم كشور بيانجامد.

An experiment was conducted in a randomized complete block design in split-plot arrangement with three replications to find the most suitable location and the planting density of Thymus vulgaris at dry farming condition in seven provinces of Iran. The experimental treatments consisted of plant density (4, 6 and 8 plant/m2), year (1 and 2 years after planting) and location (Tehran, North Khorasan, Isfahan, Kurdistan, Kermanshah, Gilan and East Azerbaijan). The traits comprised of plant height, canopy diameter, dry matter of aerial parts, yield and content of essential oil in full flowering stage. The results revealed that interactions of density, location and year were significant on all studied traits. The highest dry matter (1734 kg/h) and essential oil yield (16.84 kg/h) of aerial parts were obtained in 8 plant/m2 density in Gilan. The maximum and minimum of essential oil content were observed in samples from Isfahan (1.96%) and East Azerbaijan (0.50%), respectively. Based on our findings, it seems that cultivation of T. vulgaris with higher density may cause a higher production of dry matter and essential oil yields under dry farming conditions in Iran.