تعيين خطرات و حد مجاز مصرف ماهي‌هاي سفيد، كفال و كپور از نظر فلز سرب در سواحل جنوبي درياي خزر: مطالعه مروري سيستماتيك و متا آناليز

Evaluation of Risks and Limits of White Fish, Mullet, and Carp Consumption in Terms of Lead Concentration at the Southeastern Coast of the Caspian Sea: A Systematic Review and Meta-analysis

سابقه و هدف: حوزه جنوبي درياي خزر به‌دليل توانايي بالا در توليد محصولات دريايي، از اهميت بالايي برخوردار است. فلز سرب به‌دليل پراكنش زياد و خاصيت تجمع زيستي، يكي از عوامل مهم تهديدكننده سلامت مصرف‌كنندگان محصولات دريايي مي‌باشد. مطالعه حاضر مروري نظام‌مند بر مطالعاتي كه طي سال‌هاي اخير (از سال 1382 تا 1395) به بررسي ميزان سرب در ماهي‌هاي سفيد، كفال و كپور در سواحل جنوبي درياي خزر پرداخته‌اند، مي‌باشد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه يك مطالعه متاآناليز مي‌باشد كه بر روي بافت عضله 1242 قطعه از ماهي‌هاي سفيد (Rutilus frisii kutum)، كفال طلايي (Liza auratus)، كفال پوزه‌باريك (Liza saliens) و كپور معمولي (Cyprinus carpio) جمع‌آوري‌شده توسط محققان در سواحل جنوبي درياي خزر صورت گرفته است. ميزان سرب در گونه ­هاي مورد مطالعه از مقالاتي كه در سال‌هاي اخير در مجله‌هاي معتبر علمي منتشر شده بودند، به‌دست آمد. درنهايت، ميزان مجاز مصرف و خطر مصرف غذايي ماهي‌هاي مورد مطالعه از نظر فلز سرب بررسي شد. يافته‌ها: ميانگين ميزان سرب در بافت عضله ماهي‌هاي مورد مطالعه، از تعدادي از استانداردهاي ملي و بين‌المللي موجود تجاوز كرده بود. ميزان جذب روزانه و هفتگي سرب در اثر مصرف ماهي‌هاي مورد مطالعه، پايين‌تر از ميزان مجاز ارائه‌شده توسط FAO/WHO مشاهده گرديد. افراد بالغ از نظر سرب موجود در بافت عضله ماهي، 23/0، 43/0 و kg/day 28/0 و افراد نابالغ 048/0، 09/0 و kg/day 58/0 مي‌توانند، بدون آنكه براي سلامتي آن‌ها عوارض غيرسرطان‌زايي داشته باشد، به‌ترتيب از ماهي‌هاي سفيد، كفال و كپور استفاده كنند. استنتاج: ميان ضريب تأثير گزارش‌شده بين مطالعات گوناگون، تغييرپذيري فراواني مشاهده شد. همچنين، خطاي سوگيري در انتشار قابل‌توجه بود. باوجوداين‌، با توجه به نتايج به‌دست‌آمده به‌نظر مي‌رسد استفاده از ماهي‌هاي سفيد، كفال و كپور با ميزان كنوني مصرف، خطري براي سلامت مصرف‌كنندگان آن‌ها نداشته باشد.

Background and purpose: Southern area of the Caspian Sea is an important resource of seafood products in Iran. One of the major factors affecting the health of seafood consumers is lead (Pb), due to its wide distribution and bio-accumulative property. In this study, all the studies, conducted during 2003-2016 on the amount of lead in white, mullet, and carp fish at the southeastern coast of the Caspian Sea were assessed. Materials and methods: This meta-analysis used the data on 1242 muscle tissues of Rutilus frisii kutum, Liza auratus, Liza saliens, and Cyprinus carpio collected from the southern coast of the Caspian Sea. The level of lead concentration in samples was obtained from recently published articles in valid scientific journals. Then, dietary consumption risk and consumption limit of these fishes were assessed. Results: In this study, mean concentrations of lead in fish muscle tissues were higher compared to levels accepted by various various national. However, daily and weekly absorption of this element through fish consumption was lower than the dose permitted by the Food and Agriculture Organization/World Health Organization. It was found that 0.23, 0.43, and 0.28 kg/day of Caspian white fish, mullet, and carp for adults, and 0.048, 0.09, and 0.58 kg/day of the these fishes can be consumed by children, respectively, without any non-carcinogenic effects. Conclusion: According to the results of this study, a great difference was observed between various studies in terms of the reported effect factor. While publication bias was notable, it seems that the current amount of consumption of the evaluated fish has led to no serious health risks in consumers.