بررسي خصوصيات جوانه‌زني و خسارت مكانيكي وارده به بذر سويا در زمان فرآوري تحت آزمون‌هاي جوانه‌زني استاندارد، هدايت الكتريكي و پيري‌ زودرس

Evaluation of germination traits and mechanical damage to soybean seed during processing, under standard germination, electrical conductivity and accelerated aging tests

به ‌منظور بررسي خصوصيات جوانه‌زني و خسارت مكانيكي وارد‌شده به بذرهاي سويا در زمان فرآوري پژوهشي براساس يك آزمايش فاكتوريل 3×6 با 18 تيمار بر مبناي طرح كاملاً تصادفي با 3 تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مازندران (ساري)، در سال 89ـ1388، انجام‌ شد؛ عامل اول، مراحل مختلف فرآوري بذر شامل 6 مرحله: قبل از بوجاري، بعد از بالابر، بعد از پيش بوجاري، بعد از بوجاري، بعد از خشك‌كردن و بعد از بسته‌بندي و عامل دوم، 3 رقم سويا شامل: تلار، ساري و رقم 033 بود. نتايج نشان داد كه رقم 033 بيشترين درصد جوانه‌زني در آزمون جوانه‌زني استاندارد (5/83 درصد)، بيشترين درصد جوانه‌زني در آزمون پيري‌زودرس(71/6 درصد)، بيشترين شاخص بنية‌ گياهچه (12/76) و كمترين ميزان هدايت الكتريكي (41/73 ميكروزيمنس بر سانتي‌متر بر گرم) را دارا بود. همچنين، مشخص شد رقم تلار بيشترين درصد بذرهاي با پوستة ترك‌خورده (10/38 درصد) را داشت. اثر مراحل مختلف بوجاري بر تمام صفات بررسي‌شده، معني‌دار بود. به‌نحوي‌ كه كمترين درصد جوانه‌زني (78/36 درصد)، بيشترين درصد بذرهاي شكسته (16/72 درصد) و بيشترين درصد بذرهاي با پوستة ترك‌خورده (13/55 درصد) در مرحلة بعد از بالابر ايجاد شد. اثر متقابل رقم×مراحل مختلف بوجاري بر صفات مورد بررسي معني‌دار نبود، ولي مقايسة ميانگين‌ها نشان‌داد كه بيشترين درصد جوانه‌زني (86/9 درصد) در رقم033 بعد از مرحلة خشك‌كن و كمترين آن (77/8 درصد) در رقم تلار بعد از مرحلة بالابر حاصل شد.

To evaluate the germination traits and mechanical damage of soybean seed during processing stages, an experiment was conducted in a factorial experiment based on completely randomized design with 18 treatments at Mazandaran province (Sari) in 2009-10. The experiment factors included different seed processing stages (before cleaning, after elevator, after pre cleaning, after cleaning, after drying and after packaging) and three cultivars (‘Telar’, ‘Sari’ and ‘Line 033’). Results showed that cultivar 033 had the highest germination percentage (83.5%), germination percentage after accelerated aging (71.6%) and seedling vigor index (12.76) and lowest electrical conductivity (41.73μScm-1gr-1) and it was noticed that ‘Telar’ cultivar had the highest cracked seed percentage (10.38). Effect of different seed processing steps was significant on all traits. So that, the lowest germination percentage (78.36%), highest rate of broken seed percentage (16.72%) and highest cracked seed percentage (13.55%) was obtained after elevator step. Interaction effect of cultivar × different processing steps were not significant on all traits, but means comparison showed that the highest (86.9%) was obtained in 033 cultivar after drying step and lowest (77.8%) germination percentage was attained from ‘Telar’ cultivar after elevator.