مطالعه واكنش اجزاي عملكرد دانه و غلاف سبز 2 رقم باقلا به فاصله بين رديف در كشت به موقع و ديرهنگام

Studying the Response of Yield Components, Grain and Green Pod Yield of two Faba Bean Cultivars to Inter- Row Spacing in Normal and Late Seeding Dates

منطقۀ گرگان يكي از مناطق مهم توليد باقلا در ايران محسوب مي‌شود. با اين حال، اطلاعات كافي دربارۀ جنبه‌هاي گوناگون مديريت توليد اين گياه وجود ندارد. اين آزمايش به‌منظور بررسي تأثير فاصلة بين رديف، رقم و زمان كاشت بر عملكرد غلاف سبز و دانة خشك، در سال زراعي 91ـ1390 در مزرعة تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان، انجام شد. آزمايش به‌صورت اسپليت‌پلات ـ فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار اجرا شد. فاصلة بين رديف (30، 45 و60 سانتي‌متر) به‌عنوان فاكتور اصلي و تاريخ كاشت (24 آبان‌ماه و 2 دي‌ماه 1390) و رقم (بركت و فرانسه) به‌عنوان فاكتورهاي فرعي در‌ نظرگرفته شدند. نتايج حاكي از تأثير معني‌دار زمان كاشت، فاصلۀ بين رديف و تأثيرات متقابل آن‌ها بر عملكرد دانه، غلاف سبز، عملكرد بيولوژيك و تعداد غلاف در بوته بود. در حالي‌ كه، بين ارقام بركت و فرانسه در هيچ‌كدام از صفات اندازه‌گيري‌شده، اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. بر‌اساس نتايج به‌دست‌آمده، با تأخير در كاشت و افزايش فاصلۀ بين رديف‌ها عملكرد كاهش مي‌يابد؛ بيشترين عملكرد دانه و غلاف سبز (به‌ترتيب 4530 و 21753 كيلوگرم در هكتار) در كاشت به‌موقع (24 آبان‌ماه) با فاصلۀ بين رديف 30 سانتي‌متر و كمترين عملكرد دانه و غلاف سبز (به‌ترتيب 2527 و 13041 كيلوگرم در هكتار) در كاشت ديرهنگام (2 دي‌ماه) با فاصلۀ بين رديف 60 سانتي‌متر توليد شد.

Gorgan is one of the most important regions for faba bean (Vicia faba L.) production in Iran. However, there is no enough quantitative information about the various aspects of production management of this crop plant. To investigate the effects of inter-row spacing, cultivar and seeding date on the yield of green pod and grain, this experiment was carried out at research farm of Gorgan University of agricultural sciences in 2011-2012 growing season. The experimental design was a randomized complete block design as split-plot factorial with four replications. Inter-row spacing (30, 45 and 60 cm) and factorial of planting dates (15 Nov. and 23 Dec. 2011) and cultivars (Barakat and French) were arranged in main- and sub-plots, respectively. The results indicated non-significant effect of cultivar and the significant (P = 0.01) effects of seeding date, inter-row spacing and their interactions on the grain, green pod and biological yields, and pod number per plant, while the effects of cultivars were not significant, statistically. Based on the obtained results, any increase in inter-row spacing or delaying in planting of faba bean will reduce the grain, green pod and biological yields. The maximum yield of green pods and grain yield (21753 and 4530 kg ha-1, respectively) produced in normal planting date (15 Nov.) and 30 cm inter-row spacing. In contrast, the lowest grain and green pod yield (2527 and 13041 kg ha-1, respectively) obtained from delayed planting date (23 Dec.) and 60 cm inter-row spacing.