اثر مقادير مختلف كود نيتروژنه بر عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن در ارقام كلزا .Brassica napus L

Influence of various levels of nitrogen fertilizer on grain yield and nitrogen use efficiency in canola cultivars

به منظور ارزيابي تأثير مقادير مختلف كود نيتروژنه بر كارايي مصرف كود و عملكرد دانه ارقام كلزا، آزمايشي در سال زراعي 1386 به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. كود نيتروژن در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار) به عنوان كرت هاي اصلي و ارقام كلزا در سه سطح (كلاور، اوپرا و اوكاپي) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه اثر رقم و سطوح نيتروژن بر عملكرد دانه، دانه در نيام، نيام در بوته، وزن هزاردانه، شاخص برداشت و ارتفاع بوته معني دار گرديد. اثر متقابل رقم در سطوح نيتروژن نيز بر عملكرد دانه، دانه در نيام، نيام در بوته و ارتفاع بوته معني دار گرديد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه با افزايش سطح كودي عملكرد دانه افزايش يافت. بين ارقام مورد بررسي نيز تفاوت هايي از نظر عملكرد دانه وجود داشت، به طوري كه بيشترين عملكرد دانه به رقم اوپرا با عملكردي معادل 1/18 تن در هكتار و كمترين آن به رقم اوكاپي با عملكردي معادل 0/78 تن در هكتار تعلق داشت. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه، دانه در نيام، نيام در بوته وارتفاع بوته در كرت هايي به دست آمد كه رقم اوپرا با 150 كيلوگرم كود نيتروژن به كار گرفته شده بود. كمترين آنها نيز در كرت هايي برآورد گرديد كه رقم اوكاپي بدون مصرف كود نيتروژن به كار برده شد. البته كاربرد 100 و 150 كيلوگرم از كود نيتروژن در رقم اوپرا عملكرد دانه مشابهي داشتند. كارايي مصرف نيتروژن تحت تأثير رقم، سطوح نيتروژن و اثر تركيب تيماري رقم در سطوح نيتروژن معني دار گرديد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه با افزايش نيتروژن مصرفي كارايي كود كاهش يافت و بين ارقام از اين نظر تفاوت هايي وجود داشت. حداكثر كارايي (5/26 كيلوگرم بر كيلوگرم)، مربوط به كرت هايي بود كه رقم اوپرا با سطح كودي 100 كيلوگرم در هكتار و حداقل آن (2/64 كيلوگرم بر كيلوگرم) مربوط به كرت هايي بود كه رقم اوكاپي با سطح كودي 150 كيلوگرم در هكتار به كار برده شدند.

To evaluate the effect of various levels of nitrogen fertilizer on nitrogen use efficiency and grain yield of canola cultivars, a split plot experiment based on randomized complete block design was conducted in 2007. Factors were: nitrogen fertilizer at four levels (zero, 50, 100 and 150 kg/ha) in the main plots and canola cultivars at three levels (‘Clover’, ‘Opera’ and ‘Okape’) in the sub plots. The results showed that the effects of cultivar and nitrogen levels were significant on grain yield, grain per plant, pod per plant, grain 1000 weight, harvest index and plant height. The interaction effects of cultivars in nitrogen levels were significant on grain yield, grain per plant, pod per plant and plant height. Means comparison showed that with increasing nitrogen levels, grain yield increasing. Response of canola cultivars was different to grain yield. The highest grain yield (1.18 ton/ha) was obtained in Opera cultivar and the least (0.78 ton/ha) of it was in Okape cultivar. Means comparison showed that the highest grain yield, grain per plant, pod per plant and plant height was obtained by the plots which applied 150 kg N/ha with Opera cultivar and the least of it was in Okape cultivar without nitrogen application. However, application of 100 and 150 kg N/ha had similar grain yield in Opera cultivar. Nitrogen use efficiency was significantly as affected by cultivar, nitrogen levels and cultivar × nitrogen levels. Means comparison showed that with increasing of nitrogen, decreased nitrogen use efficiency. Response of canola cultivars was different with nitrogen use efficiency. Maximum nitrogen use efficiency (5.26 kg/kg) was obtained in the plots which 100 kg nitrogen ha-1 with Opera cultivar was used and minimum (2.64 kg/kg) was obtained in the plots which 150 kg nitrogen ha-1 with okape cultivar was used.