بررسي روابط عملكرد دانه با برخي صفات مهم زراعي لوبيا سفيد با روشهاي مختلف آماري در شرايط نرمال و آبياري محدود

Evaluation of relation of grain yield with important agronomic traits of white bean using different analyses methods under normal and water stress conditions

به منظور بررسي تنوع فنوتيپي و ژنوتيپي برخي از صفات مهم زراعي مرتبط با عملكرد دانه لوبيا، 30 ژنوتيپ لوبياي سفيد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو محيط بدون تنش (نرمال) و تنش (آبياري محدود) مطالعه شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ژنوتيپ ها از نظر صفات مورد بررسي اختلاف معني داري دارند كه دلالت بر وجود تنوع ژنتيكي بين لاين ها دارد. نتايج حاصل تحت شرايط تنش نشان داد كه در لوبيا سفيد صدمات زيادي به ترتيب بر عملكرد دانه، وزن غلاف، عملكرد بيولوژيك، تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته وارد شد. همچنين شاخص هاي تحمل به خشكي، ميانگين محصول دهي و ميانگين هندسي محصول دهي بهترين شاخص ها براي تعيين ژنوتيپ هاي مقاوم به خشكي بودند. در شرايط بدون تنش (نرمال) و تنش، وزن غلاف بيشترين همبستگي را با عملكرد دانه داشت. تجزيه به عامل ها در هر دو محيط سه عامل را مشخص نمود كه در محيط بدون تنش در مجموع بيش از 82 و در محيط تنش بيش از 86 درصد از كل تغييرات داده ها را توجيه نمودند. نتايج رگرسيون گام به گام در شرايط تنش نشان داد كه حداكثر اختلاف عملكرد دانه لاين ها را مي توان به وزن غلاف، شاخص برداشت، وزن صد دانه و تعداد دانه در گياه نسبت داد. نتايج تجزيه عليت تأكيد بر نقش مهم اثرات اين صفات در عملكرد دانه داشت. به طوركلي، در هر دو شرايط بدون تنش (نرمال) و تنش بيشترين اثر مستقيم و مثبت بر عملكرد دانه مربوط به وزن غلاف بود. به منظور گروه بندي ژنوتيپ ها براساس صفات فنوتيپي مورد بررسي، از تجزيه خوشه اي به روش UPGMA استفاده گرديد كه در هر دو محيط لاين ها در چهار گروه مجزا قرار گرفتند.

To study the phenotypic and genotypic diversity of some important agronomic traits associated with yield in white beans, 30 genotypes of white bean were evaluated using a randomized complete block design with four replications in two environments under water stress and non stress conditions. Analysis of variance for most of the traits showed significant differences among genotypes, indicating the existence of genetic variation among varieties. Most traits were affected by the stress. The results indicated that grain yield, weight of pod, biological yield, number of grain per plant and number of pod per plant in white bean reduced under water stress condition whereas, evaluation of drought resistance in bean genotypes, showed that stress tolerance index (STI) and mean productivity (MP) and geometric mean productivity (GMP) were the best criteria for recognizing tolerant genotypes (21 and 30). Under both condition weight of pod was highly correlated with the grain yield. Factor analysis was performed for genotypes both under water stress and non stress conditions and under both conditions three common factor have been extracted, which described most of traits variations. Stepwise regression analysis showed that in water stress conditions, pod weight, harvest index, 100 grain weight and number of grain per plant and in non stress conditions pod weight, harvest index and biological yield have the highest effect on grain yield. Result of path analysis showed that the highest direct positive effect was related to weight of pod under both condition. In classification of genotypes based on phenotypic characteristics, using cluster analysis (UPGMA), all genotypes classification into three separate groups under non stress and stress condition.