اثر مديريت بقاياي گندم و كلزا و روش‌هاي خاك‌ورزي بر عملكرد ذرت و برخي خصوصيات خاك

Effects of Wheat and Canola Residues Management and Tillage Methods on Maize Yield and some Soil Properties

به‌منظور بررسي اثر مديريت استفاده از بقاياي گندم و كلزا (كشت پاييزه) و خاك‌ورزي بر عملكرد ذرت و برخي خصوصيات خاك، دو آزمايش جداگانه به مدت سه سال (1390-1388) در منطقه ارزوئيه كرمان انجام شد. هر آزمايش به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار بود. فاكتور اصلي دو روش خاك‌ورزي مرسوم و حداقل و فاكتور فرعي مديريت بقاياي گياهي در سه سطح حفظ بقايا، جمع‌آوري بقايا و سوزاندن بقايا بود. در آزمايش كشت ذرت در بستر كلزا تيمار خاك‌ورزي مرسوم از نظر عملكرد دانه و ارتفاع بوته به ترتيب 14/4 و 7 درصد نسبت به خاك‌ورزي حداقل برتري داشت. در آزمايش كشت ذرت در بستر گندم تيمار خاك‌ورزي مرسوم در دو سال اول آزمايش به‌طور معني‌داري نسبت به خاك‌ورزي حداقل از عملكرد دانه بيشتري برخوردار بود اما در سال سوم تفاوت معني‌داري بين دو روش خاك‌ورزي از نظر عملكرد دانه مشاهده نشد. در مقايسه بين تيمارهاي مديريت بقاياي گندم، تيمار حفظ بقايا از عملكرد دانه بيشتري نسبت به تيمارهاي سوزاندن و جمع‌آوري بقايا برخوردار بود. برهمكنش خاك‌ورزي و مديريت بقايا نشان باعث شد كه تيمار حفظ بقاياي گندم در شرايط خاك‌ورزي حداقل بيشترين محتوي رطوبت ذخيره‌شده در خاك را داشته باشد در هر دو آزمايش تيمار حفظ بقايا منجر به افزايش درصد ماده آلي خاك شد و تيمار سوزاندن بقايا فسفر و پتاسيم قابل جذب خاك را افزايش داد. محتوي پروتئين دانه تحت تأثير مديريت بقايا غير معني‌دار اما خاك‌ورزي حداقل نسبت به مرسوم از نظر پروتئين دانه برتري معني‌داري داشت. بر اساس نتايج حاصل از اين تحقيق ضمن توصيه حفظ بقاياي گياهي در خاك و پرهيز از سوزاندن و يا جمع‌آوري پيشنهاد مي‌شود براي مشخص شدن اثر مثبت خاك‌ورزي چنين آزمايش‌هايي براي دوره‌هاي حداقل پنج سال انجام شوند.

To study the effects of wheat and canola residue management and tillage methods on maize yield and some soil properties, two separate experiments were carried out over three years (2009-2011) in Experimental Research Station of Orzoiyeh in Kerman, Iran. In each experiment randomized complete block design arranged in a split plot was used with four replications. Tillage methods (conventional and minimum tillage) were compared in the main plots and crop residue (residue rentention, residue removal and residue burning) were compared in the sub plots. In maize planted under canola bed, in conventional tillage, grain yield (14.4%) and plant height (7%) was more than minimum tillage. In maize planted under wheat bed, grain yield of maize was higher in conventinal tillage in the first and second years, but there was not any significant difference between two tillage methods in the third year. In comparison between wheat residue treatments, residues retention had the highest maize grain yield. The moisture content stored in the soil was highest in treatment of minimum tillage along with residue retention of wheat. In both experiments, residue rentention increased significantly soil organic matter and residue burning increased soil phosphorus and potassium. Grain protein of maize was higher in minimum tillage than conventional tillage, but crop residue management has not significant effect on grain protein content. Based on the results of this study, residue retention in soil can be recommended, but to determine minimum tillage positive effects in soil, long term experiments should carried out.