كليدواژه :
گندم , فنولوژي , برجستگي دوگانه , گرده افشاني , تاريخ كاشت , رقم
چكيده فارسي :
به منظور بررسي واكنش تيپ‌هاي مختلف گندم به تاخير كاشت، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو سال زراعي 86-1384 در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج اجرا شد. در اين آزمايش تاريخ كاشت‌هاي (20 مهر، 20 آبان و 20 آذر) در كرت‌هاي اصلي و ارقام گندم (پيشتاز و فلات به عنوان تيپ بهاره، توس و مهدوي به عنوان تيپ بينابين، سايسون و MV-17 به عنوان تيپ زمستانه) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه تاخير كاشت از 20 مهر تا 20 آذر سبب كاهش عملكرد دانه (از 7146 به 5665 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (از18560 به 13410 كيلوگرم درهكتار)، تعداد سنبله در مترمربع (از 551 به 472 سنبله در مترمربع) و تعداد دانه در سنبله (از 38 به 36/1) شد. تاخير كاشت از 20 مهر تا 20 آذر همچنين موجب كاهش تعداد برگ ظاهر شده در مرحله ظهور برجستگي دوگانه (6/0 در برابر 4/2) و طول دوره‌هاي رويشي (878 در برابر 540 درجه- روز رشد)، زايشي قبل از گرده‌افشاني (969 در برابر 883 درجه- روز رشد)، پرشدن دانه (815 در برابر 662 درجه- روز رشد)، كاشت تا گرده‌افشاني (1847 در برابر 1423 درجه- روز رشد)، و كاشت تا رسيدگي فيزيولوژيك (2662 در برابر 2085 درجه- روز رشد) شد. بر اساس نتايج حاصل از اين تحقيق اثر تاخير كشت بر كاهش طول چرخه زندگي گياه از طريق كاهش تمامي مراحل اصلي نمو (به ويژه دوره رويشي) اتفاق افتاد، ولي كاهش طول دوره رويشي در تيپ زمستانه به مراتب بيشتر از تيپ‌هاي بينابين و بهاره (به ترتيب 400 در برابر 328 و 278 درجه- روز رشد) بود و حال آن كه اثر تاخير كاشت بركاهش طول دوره زايشي قبل از گرده‌افشاني در تيپ بهاره بيشتر از بينابين و زمستانه (به ترتيب 148 در برابر 90 و 19 درجه- روز رشد) بود. دوره پرشدن دانه در تيپ‌هاي بهاره، بينابين و زمستانه نيز در تاريخ كاشت‌هاي تاخيري به ترتيب 125، 173 و 161 درجه- روز رشد كاهش يافت.
چكيده لاتين :
To study adaptation of different wheat types to delayed planting, an experiment was conducted in split plot layout with RCBD and three replications at SPII, Karaj during 2005-2007 cropping seasons. Planting dates (12 Oct., 11 Nov. and 11 Dec.) and wheat cultivars (Pishtaz and Falat as spring, Toos and Mahdavi as facultative, Soissons and MV-17 as winter cultivars) were in main plots and subplots respectively. Results showed that delayed planting from 12 October to 11 December decreased grain yield (from 7146 to 5665 kgha-1), biological yield (from 18560 to 13410 kgha-1), spike number per square meter (from 551 to 472) and grain number per spike (from 38 to 36.1). Delayed planting from 12 October to 11 December also decreased appeared leaf number at double ridge (6.0 vs. 4.2), vegetative (878 vs. 540 GDD), pre-anthesis reproductive (969 vs 883 GDD), grain filling (815 vs 662 GDD), planting to anthesis (1847 vs 1423), and planting to maturity (2662 vs 2085 GDD) stages. Based on thses results, effects of delayed planting on decrease of plant life cycle occurred via decreasing in all main developmental stages(esp. vegetative stage), but decreasing of vegetative period length in winter type was more than of facultative and spring types ( 400 vs 328 and 278 GDD, respectively) while effect of delayed planting on decrease of pre-anthesis reproductive period length in spring types was more than of facultative and winter types ( 148 vs. 90 and 19 GDD, respectively). Grain filling period in spring, facultative and winter types decreased 125, 173 and 161 GDD, respectively in delayed planting.
